Helgafell - 01.04.1954, Blaðsíða 119

BÓKMENNTIR
117
raunsæi hans, næmu auga fyrir lit-
brigðum hins gráa hversdagsleika og
látleysi og heiðarleika í frásögn.
Sögusviðið í Sóleyjarsögu er Reykja-
vík, þorpið sem er borg, stórborg,
stórborgin sem er þorp, svo sem rétti-
lega segir í inngangsorðum bókarinn-
ar. Höfundur þekkir sinn höfuðstað
og þó einkum skuggahverfi hans.
Margar þeirra mynda, sem hann
dregur upp, eru svo sannar, að þær
eiga skilið að ígrundast af öllum
þeim, er vilja skilja þessa borg og
æsku hennar, og láta sig vandamál
þeirra einhverju skipta. Stíll bókar-
innar er á köflum næsta viðvanings-
legur, en er þó þegar bezt lætur, per-
sónulegur í látleysi sínu og fellur þá
vel að efninu. Bezt lætur höfundi enn
að lýsa umkomulitlu, hversdagslegu
fólki, og þá einkum unglingum og
þroskaferli þeirra í ömurlegu um-
hverfi. Ef einhverjum skyldi þykja
dökkar myndirnar, sem dregnar eru
af braggahverfi því, sem er eitt af
aðalsviðum sögunnar, er það vegna
þess, að sá hinn sami hefir aldrei at-
hugað gaumgæfilega þessi andstyggi-
legu kaun á nýmáluðu eftirstríðsand-
liti okkar höfuðborgar. Höfundur
beitir töluvert og af nokkurri leikni
því stílbragði að flétta á eðlilegan og
óþvingaðan hátt inn í frásögn sína
atburðum eða persónum, sem lesend-
ur kannast við úr veruleikanum. Mun
hann að líkindum hafa lært þetta af
Halldóri Kiljan, sem auðsæjilega er
1 flestu hans fyrirmynd.
Braggaf jölskyldunni: Sóleyju,
drykkjurútnum föður hennar, móð-
urinni, líkams- og sálarslitinni hrein-
gemingarkonu úr Heimatrúboðinu,
°g bræðrum Sóleyjar, Sólvin litla og
atómskáldinu Eiði Sæ, lýsir höfund-
ur af næmum skilningi. Óhugnanlega
sönn er lýsingin á kærasta Sóleyjar,
Aðalsteini Jóakimssyni. Hann er einn
af þessum gróskumiklu gorkúlum,
sem spretta svo vel á sorphaugum
siðmenningar okkar, skilgetið af-
kvæmi þeirrar gervimenningar, sem
er okkur jafnvel hættulegri en her-
námið. En ekki er harm sú manngerð
— því miður vildi ég næstum segja —
sem eyðileggur sig á eiturlyfjanautn,
eins og höfundur lætur hann gera.
Sóley fær vist í fínu húsi. Sá hluti
bókarinnar, sem fjallar um það hús
og það, sem í því gerist, er lélegasti
hluti hennar. Að efni til eins konar
tilbrigði við lýsingu Kiljans á húsi
Búa Árlands, alþingismanns. Lýsing-
in á frúnni í húsinu stappar of nærri
stælingu, og svo er um fleira 1 þessu
húsi, en meginmunurinn á lýsingum
Kiljans og Elíasar Marar á sama húsi
er þó sá, að það virðist ekki hvarfla
að þeim síðarnefnda að lýsa fólki í
fínu húsi af skilningi og því síður
af samúð. Lýsingamar, sem í sjálfu
sér geta verið mjög nærri veruleik-
anum missa því marks og snerta ekki
lesandann. En eftir að Sóley yfirgef-
ur þetta hús, ólétt af bóndans völd-
um, nær höfundur sér aftur á strik,
og maður lokar bókinni að lestrinum
loknum fróðari en áður um lífið í
borginni sem er þorp og þakklátur
höfundinum fyrir leiðsögn hans; lok-
ar henni með þeirri sannfæringu, að
hér sé þrátt fyrir allt höfundur á
ferð, sem hefir bæði hjarta og heila
og er á góðum vegi með að finna sína
eigin melódíu.
Bókin á það vel skilið að verða les-
in af mörgum, og ekki ætti verðið að
fæla. Það er mjög virðingarverð til-
raun hjá forlaginu að gefa svona bók
út í allstóru upplagi og selja hana
mjög vægu verði og reyna með því