Læknablaðið - 15.04.2007, Síða 29

YFIRLITSGREIN / NÝRNAFRUMUKRABBAMEIN
valinn hóp sjúklinga er að ræða og í mörgum þess-
ara rannsókna vantar ítarlegri upplýsingar um
langtímaárangur (86, 89). Skurðaðgerðir koma
einnig til greina til að bæta líðan sjúklinga, það er í
líknandi tilgangi, til dæmis við meinvörpum í heila
eða húð (89). I þessum tilvikum verður að meta
mögulegan ávinning aðgerðarinnar út frá hættu á
fylgikvillum sem geta hlotist af aðgerðinni.
Lyfjameðferð
Meðferð með krabbameinslyfjum á fyrst og fremst
við hjá sjúklingum með fjarmeinvörp. Almennt
svarar nýrnafrumukrabbamein illa hefðbundnum
krabbameinslyfjum og því er mikil þörf á öflugri
krabbameinslyfjum í meðferð þessa sjúkdóms.
Nýlega hafa komið á markað lyf sem virðast lofa
góðu (sjá síðar). Ef þessi nýju lyf munu reynast
jafn vel og fyrstu niðurstöður benda til getur verið
um stórt framfaraskref í meðferð þessa sjúkdóms
að ræða. Um er að ræða stóran hóp sjúklinga sem
gætu haft ávinning af slíkri meðferð, en í kringum
20-30% sjúklinga reynast hafa fjarmeinvörp við
greiningu (8, 39, 91). Síðar á ævinni bætast síðan
við meinvörp hjá allt að 30% sjúklinga sem voru
með staðbundinn sjúkdóm við greiningu (92).
Krabbameinslyf, hormóna- og geislameðferð
Eins og fyrr segir er svörun (response rates) nýrna-
frumukrabbameins við hefðbundinni krabba-
meinslyfjameðferð léleg, eða í besta falli 6% (93).
Astæðan er talin vera myndun svokallaðs fjöl-
lyfjaónæmis í erfðaefni æxlisfrumanna (multidrug
resistance gene expression) (17). Geislameðferð
sem meðferð við nýrnafrumukrabbameini reyn-
ist sjaldan árangursrík, ef frá er talin líknandi
geislameðferð á meinvörp í beinum og heila (93).
Hormónameðferð með prógesteróni getur reynst
hjálpleg við lystarleysi og slappleika, en gallinn er
sá að aðeins 2-15% sjúklinga hafa gagn af með-
ferðinni.
Lyf sem verka á ónæmiskerfiö
Nýrnafrumukrabbamein er þekkt fyrir að valda
ónæmissvörun sem er kröftugri en gildir um flest
önnur krabbamein. Þetta kemur meðal annars
fram í sjaldgæfum tilfellum af sjálfkrafa minnkun
eða hvarfi meinvarpa (spontaneous regression).
Þetta fyrirbæri getur sést hjá sjúklingum með
nýrnafrumukrabbamein, en er einnig þekkt
fyrir önnur krabbamein eins og sortuæxli (13).
Sjálfkrafa hvarf meinvarpa er þó mjög sjaldgæft
fyrirbæri (<1%), til dæmis greindust aðeins tvö til-
felli (0,3%) með vissu hér á landi á 30 ára tímabili
1971-20009. * TNM-sligunarkerfi
(13). Annars vegar var um að ræða meinvarp í heila
(7) og í hinu tilfellinu meinvarp í fleiðru (14).
Sá eiginleiki nýrnafrumukrabbameins að ræsa
ónæmiskerfið og sú staðreynd að geisla- og
krabbameinslyfjameðferð dugar skammt í meðferð
sjúkdómsins hefur ýtt undir þróun lyfja sem verka
á ónæmiskerfið. Þessi lyf annað hvort afhjúpa
ónæmisvaka á yfirborði krabbameinsfrumnanna
eða hvetja ónæmiskerfi sjúklingsins sjálfs (86).
í völdum tilvikum geta allt að 10-15% sjúklinga
svarað þessari meðferð (86). Langtímahorfur eru
hins vegar slæmar og flestir deyja úr sjúkdómnum
innan fárra ára.Tvö lyf hafa mest verið rannsökuð,
a-interferon og interleukin-2. Síðarnefnda lyfið er
talið áhrifaríkara og er viðurkennt af Lyfjaeftirliti
Bandaríkjanna (FDA) sem staðalmeðferð við út-
breiddu nýrnafrumukrabbameini (86). Bæði lyfin
eru dýr og geta haft töluverðar aukaverkanir, ekki
síst interleukin-2 sem aðeins er notað á fáeinum
sjúkrahúsum í heiminum. Eins og fyrr segir getur
meðferð með þessum lyfjum vel komið til greina
í kjölfar æxlisminnkandi (cytoreductive) skurð-
aðgerðar (86,90,94).
Mynd 11. Fuhrman-gráð-
un nýrnafrumukrabba-
meina sem greindust á
íslandi 1971-2000. (GX:
ekki hœgt að ákvarða
gráðun, Gl: vel þroskaðar
frumur, G2: meðalþrosk-
aðar frumur, G3-4: illa
þroskaðar frumur.)
Læknablaðið 2007/93 293