Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2003, Blaðsíða 20

HÖGNI ÓSKARSSON
gefur lífi manns jákvætt gildi. Frekari úndnnsla er ekki möguleg finr en
ný áföll róta við þessum vamarháttum. En sú úmnnsla kemur til svo
seint í lífi hans að hún leiðir ekki tál mikilla }7tri breytinga.
Samfélagið
Seinni bók Sebalds sem hér verður fjallað um heitir á ffummálinu Luft-
krieg und Literatur.11 Bókin byggir á fyrirlestrum sem Sebald hélt í Zur-
ich 1998. Þar veltir hann því fiuir sér hvernig standi á því að eyðilegg-
ingin sem fylgdi lofthernaði bandamanna á Þýskaland á seinni ámm
annarrar heimsstyrjaldarinnar og miskunnarleysið gegn óbi'eytmm borg-
uram, var aldrei rædd til hlítar á opinbemm vett\7angi. Það er athyglis-
vert að lesa um sýn Sebalds í þessu máli, en ætlun mín hér er að skoða
viðbrögð þjóðarinnar með kenningar Freuds um varnarhætti í huga og
út ffá kenningum um ferli hópa.
Lítum fi7rst á magn eyðileggingarinnar eins og það sneri að óbreyttum
borgurum. Bandamenn vörpuðu eimú inilljón tonna af sprengiefni á
óvinasvæði. Arásir vom gerðar á 131 þýska borg, sumar oft. Sexhundmð-
þúsund óbreyttir borgarar létust í árásunum. Þrjár og hálf milljón heim-
ila vom lögð í rúst. Sjö og hálf milljón manna urðu heimilislausir. Heilar
borgir vora lagðar í rúst, mannvirki, persónulegar eigur, gróður. A einni
nóttu til dæmis vom 20 ferkílómetrar í Hamborg brenndir tdl grunna; eld-
hafið náði tvo kílómetra upp í lofdð, eldsveipirnir þutu með ógnarhraða
um götur og torg, eirðu engu. A 15 mínútmn varð svæðið allt eitt eldhaf,
svæði á stærð við byggð í Reykjavík frá Lönguhlíð og ausmr úr.
Fólk lést eftir ólýsanlegar kvalir, brann inni, kafnaði í eiturgufum,
soðnaði í heim vami, festist í bráðnuðu malbiki. Ef það fórst ekki sjálft
eða særðist, þá horfði það upp á sína nánusm kveljast. Þeir sem af kom-
ust, æddu um í sljórri, þögulli angist, ófærir um að hugsa skýrt í örvænt-
ingarfullri tilraun til að bjarga bara einhverju; dæmi em til um konur sem
fóm um með lík barna sinna í ferðatöskum þar til komið var á öruggan
stað. Annað dæmi er borgin Pforzheim, sem ráðist var á snemma árs
1945. Þar féllu um 20.000 manns á einni nótm, sambærilegur fjöldi á
höfuðborgarsvæðinu væri ef 40.000 íbúar lémst vegna hamfara á einni
febrúarnótt.
11 Hér er stuðst við enska þýðingu bókarinnar, On the Natwral Histoiy of Destructioii.
Hamish Hamilton, Penguin Books, London, 2003.
l8