Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2003, Blaðsíða 174

PETERBROOKS
rað mílur frá öllum ævintýrum, emmitt í skapi til að láta hluti
gerast án þess að taka eftir þeim. En sögulokin eru þama og
umbreyta öllu. I okkar augum er þessi maður þegar orðinn hetja
sögunnar. Onugþmdi hans og fjárhagsvandræði eru mikilvægari
en okkar eigin, þau hafa öðlast auláð vægi í ljósi framtíðar-
ástríðna. Og sagan heldur áffam aftur á bak; augnablikin hnig-
ast ekki lengur upp á tilviljunarkenndan hátt, þau hafa flækst í
enda sögunnar sem dregui' hvert þeirra áfrarn og sérhvert þeirra
dregur svo augnablikið næst á undan með sér: „Það var nótt,
strætið var autt.“ Setningin er sett fram kæruleysislega, henni
virðist jafrivel vera ofaukið; en við látum ekki blekkja okkur, við
setjum hana til hhðar. Þetta eru mikilvægar upplýsingar sem við
skiljum seirma. Og við skynjum að söguhetjan hafi lifað sérhvert
smáatriði næturinnar sem fyrirboða, sem loforð, eða að hún hafi
einungis upplifað þau sem voru loforð, blind og heymarlaus
gagnvart öllu þ\d sem ekki boðaði ævintýrið. kuð gleymrun þ\i
að framtíðin var ekki þegar komin; nóttina sem maðurinn var á
ferli var enga fyrirboða að finna sem gætu fært honum auðæfi á
óskipulegan hátt og því gat hann ekki valiðd
Roquentin segir að upphafið hafi endann sem forsendu, þar sem hugtakið
endir er nauðsynlegt upphafinu. Hugmrmdin mn „ævintýri" [adventure]
tengist því sem á efrir kemur, ad-venire, þannig að ævintýri er hluti aðgerð-
ar þar sem upphöf em vahn fyrir og í samræmi við endalokin. Sá rnögu-
leilfi að merldng sé flétmð samhengi og tíma veltur á hinum fyrirséða
formgerðarkrafri endans. Hið óendanlega væri merkingarlaust og skortur
á endi myndi ógna upphafinu. Við lesmn atburði frásagnar sem „loforð og
boðun“ þess samræmis sem kemur í lokin, myndhvarfanna sem er náð með
röð nafnskipta: Endirinn kallast á \áð upphafið, yfir himi nhkla og ólesna
miðjuhluta, umbreytír því og eykur það. Eins og Roquentin bendir á, les-
um við einungis í þau atvik og tákn sem má túlka sem loforð og boðarnr,
síðan tvinnum þau saman í merkingarsköpun okkar - þau at\ák sem virð-
ast t.d. í spæjarasögu vera vísbendingar mn ástæðumar að balfi atburðin-
um. Tilfinningin fyrir ævintýrinu, sem er undirbúin frá endi þess, býr að
einhverju leyti yfir þeirri nákvæmni og nauðsyn sem birtist í ljóðlist í brag-
arháttum og hendingum, í því mynstri efrirvæntingar og fyllingar sem er
5 Jean-Paul Sartre: La Nausée. París: Gallimard, 1947, s. 59-60.
J72