Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2003, Blaðsíða 41

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2003, Blaðsíða 41
FREUD UM SIÐMENNINGU OG SAMFÉLAG bam, til dæmis, sé ekki haldið Ödípusarduld? Svörin við þessari spurn- ingu eru ærið mismunandi og kannski er spurningin mælskubragð öðru fremur. En krafan um skýran og greinilegan mismun á því að staðhæfing sé sönn eða ósönn ætti þó ekki að þrengja svo mjög að sálgreiningu að dæma megi slíka spumingu ómerka. Niðurstaða Hooks var sú að líklegra væri að hægt væri að beita kenningu Freuds sem ganglegu líkani ef hætt væri að gera ráð fyrir því að hugtök þess vísuðu til raunveruleika en frem- ur væri hugað að því hversu áreiðanlegar sumar niðurstöður sálgreining- ar væm og hversu mikilsverðar.16 Richard Rorty tekur í sama streng í grein sinni um Freud þegar hann heldur því fram að með því að forðast alla hluthyggjutúlkun á Freud en sjáum kenningu hans fyrst og fremst sem frásagnarfikan af því tagi að það geti verið gagnlegt og áhugavert að fella sögu einstaklingsins að því, þá séum við fyrst í aðstöðu til að skilja almennilega hvaða þýðingu kenning Freuds hefur og getur haft fyrir menninguna. Með því að miða vísindaskýringuna við annað en sann- leiksleit fáum við miklu meira útúr kenningu Freuds en annars og þá kann það á endanum að vera smekksatriði hvort við viljum kenna kenn- ingu Freuds við vísindi eða eitthvað annað.1' Það sem hin pragmatíska sýn á Freud, þegar hún kemur fram með þessum hætti, dregur fram er að þýðing kenningarinnar er mest fyrir samfélag og sjálfsskilning, hvað sem vísindakröfunni líður. Þetta ein- kenni sálgreiningarinnar kemur víða fram og í öllum meginverkum Freuds. Hvergi verða þó hinar pragmatísku áherslur hans, ef svo má að orði komast, meira áberandi heldur en í verkum hans sem beinlínis fjalla um siðmenninguna en hér hef ég auðvitað í huga tvö rit hans um þjóð- félagsmál sem út komu í lok þriðja áratugarins: Undir oki siðmemiingar (1930) og Blekking tniarinnar (1927). Mér sýnist að í þessum ritum komi fram heimspekileg afstaða sem mjög auðvelt sé að heimfæra upp á og skýra með tfilliti til heimspekilegs pragmatisma. Það er rétt að ítreka að ég er ekki að gera neina tilraun tdl að halda því fram að Freud hafi orðið fyrir beinum áhrifum af helstu hugsuðum pragmatismans þó að gera megi ráð fyrir að hann hafi verið kunnugur helstu ritum þeirra. Skoðun mín er sú að með því að lesa heimspekilegan pragmatisma inn í skrif Freuds getum við skfilið sumt betur sem hann skrifaði og jafiivel leyst úr 16 Hook(1958a)bls. 214, 222. 17 Richard Rorty (1986) „Freud and Moral Reflection“ í Essays on Heidegger and Others Philosophical Papers 2. bindi. Cambridge University Press, 1991. 39
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180
Blaðsíða 181
Blaðsíða 182
Blaðsíða 183
Blaðsíða 184
Blaðsíða 185
Blaðsíða 186
Blaðsíða 187
Blaðsíða 188
Blaðsíða 189
Blaðsíða 190
Blaðsíða 191
Blaðsíða 192
Blaðsíða 193
Blaðsíða 194
Blaðsíða 195
Blaðsíða 196

x

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar
https://timarit.is/publication/1098

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.