Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2003, Blaðsíða 150

JON OLAFSSON
þar, hvers konar fólk búi þar og hvað það sé að gera. Um leið verðnr hon-
um eigin tilgangur hálfgerð ráðgáta og ekki síður hin algjöru skil sem
virðast hafa orðið í lífi hans við að flytja úr húsinu, meðal annars full-
komixm og endanlegur aðskilnaður við aðra íbúa hússins. Ráðaleysi og
hálíþartánn vandræðaleg sýn á spumingarnar sem hafa vaknað kemur
fram í hnotskum þegar ráðgátan hefur verið yfirgefin: „Eg veit ekki ná-
kvæmlega hvað það er sem ég yfirgef með því að loka dyrununi, en það
er samt léttir að vera einn hér frammi á ganginum“ (bls. 59). Hver er létt-
irinn? Kannski léttirinn að vera sloppinn úr aðstæðum sem voru á góðri
leið með að snúast gegn manni, eins og að leggja upp í rannsókn til þess
eins að komast að því að maður vill helst ekki vita svarið.
Sögtunar í bók Braga em þó misjafnar. Eg hef nefnt hér sögur sem
mér þykja vel heppnaðar - það á alls ekki við um þær allar. En Bragi er
þroskaður höfundur og hann missir ekki dampinn. Sögumar hanga vel
saman og em flestar vel skrifaðar. Eg verð þó að viðurkenna að ég á bágt
með að halda hinar ráðalausu söguhetjur hans út of lengi. En það er eitt-
hvað sem vakir fyrir Braga, einhverskonar rannsókn eða yfirvegun sem
áhugavert er að deila með honum sem lesandi. Og á tífnum þegar eng-
um dettur lengur í hug að heimta af heimspekingum að þeir búi til kerfi
- nema ef vera skyldi fáeinum boðendum róttæks afturhvarfs - er ekkert
fráleitt að segja að sögur Braga séu einmitt heimspekilegar vegna þess að
þær opna ráðgátur og knýja lesandann til að hugsa.
V
Síðasta bókin sem hér er íjallað um em Ferðalok Jóns Karls Helgasonar
sem raunar er sú eina af bókum Svörtu línunnar sem hefur vakið dálitla
athygli. Ferðalok er, eins og hinar bækurnar í flokknum, skemmtilega
skrifuð og höfundurinn nálgast viðfangsefnið af launhæðni sem gaman er
að sjá beitt án vemlegrar illkvitmi.
Bókin er sett upp eins og skýrsla eða greinargerð og henni er fylgt úr
hlaði með uppspunnu bréfi til „Konunglegu dönsku vísindaakademíunn-
ar“ þar sem höfundur segir að sér hafi verið falið að skrifa greinargerð
um jarðneskar leifar Jónasar Hallgrímssonar. Þessi skýrsla í upphafi bók-
arinnar rammar nálgun höfundarins snyrtilega inn. Allur texti bókarinn-
ar skilgreinir sig með tilliti til þessa hlutverks sem höfundurinn segir
verk sitt hafa. Það er merkilegt hve sterk þessi áhrif em. Jafnvel þó að les-
148