Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2003, Blaðsíða 199

„ALLRA LJÓÐILLNASTA VIÐFANGSEFNIГ
í brautrv^ðjandi greiningu sinni á menningarlegum goðsögnum um
k\'enleika heldur Simone de Beauvoir þ\d fram að ef gengið sé út ffá karl-
manninum í samsetningu kynjagoðsagna þar sem hann er algildur og
konan í hlutverki þess Annarleika sem skilgreinir hinn Eina, virðist hún
„vera aukaatriði sem verður aldrei aftur kjamaatriði, afgerandi Annar-
leiki án gagnk\'-æmni.“34 Vegna þess að hugtakið um breytileika er byggt
á tvíræðni, holdgerir konan ekki traust hugtak. Vegna þess að hún er
dulkóðuð merkingarffæðilega sem gott og illt, sem möguleikinn um
heildarjafhvægi en um leið sem hindrun þess að draumurinn rætist, sem
tengingin við óendanleika handan alls og mæhkvarði á hverfulleika
mannsins, þá er tvíræðni í raun eini stöðugleikinn sem finna má í goð-
sögnum um kvenleikann. Ekki er nóg með að konan taki ítrekað á sig
myndir ýmissa gilda sem tengjast dauðanum heldur gengst hún upp í
hlutverki hans á retórískan hátt með því að koma fram sem aukapersóna
(tákn frelsað úr viðjum táknmiðsins) og sem vettvangur undarlegrar
ókenndar (‘Unheimlichkeit’); hvorttveggja retórískar birtingarmyndir af
nærveru dauðans í Iffinu.
Eitthvert áhrifaríkasta dæmið um slfka tvíræðni er samtengingin Kon-
an sem náttúra, því að sem líkami tákngerir Konan einnig ógn lostans,
stjómlausar ástríður og óhefta framkomu. Hinar mörgu og þölbreyttu
kvængerðir menningarinnar eiga sér sannarlega tvær „menningarmæður“
- tálkvendið Evu og græðarann Vlaríu mey. Þeim er ekki aðeins stillt upp
sem algjörum andstæðum. Mildlvægara er að báðar eru uppspretta
menningar jafnvel þótt þær séu lagðar að jöfnu við vissar hhðar dauðans
og marki þar með takmörk og endimörk þeirrar menningar sem þær geta
af sér. Konuna sem fulltrúa illsku, syndar, blekkingar, tortímingar og af-
neitunar má rekja til Evu en sterkasta holdtekning Konunnar er hið
hættulega kynferði nomarinnar. Frammi fyrir rannsóknarréttinum „jafn-
volution. New York: Harper og Row] og Ludmilla Jordanova [(1989). Sexual Visions.
Images of Gender in Science and Medicine between the Eighteenth and Twentieth Cent-
uries. New York/London: Harvester] benda á að tengingamar kona/náttúra og
menn/menning séu fjarri því að vera samkvæmar sjálfum sér. Hugmyndin um að
konur séu nær náttúrunni en karlar gæti rennt stoðum undir fullyrðinguna að kon-
ur séu tilfinninganæmari, trúgjamari, hjátrúarfyllri og ekki jafn rökvísar, jafiivel þótt
það sé hægt að nota þetta til að halda því fram að konur séu boðberar nýrra siðferð-
islögmála geti sigrast á spillingu og kúgun karUegrar rökvísi og karllegs samfélags.
Hins vegar mun umfjöUun mín sýna að mótsögnin nær lengra, að því leyti að kon-
an er oft tengd við spillinguna, rétt eins og írelsunina, sem finna má í menningunni.
54 Simone de Beauvoir (1974). The Second Sex. New York: Random House, bls. 159.
197