Þjóðlíf - 01.08.1991, Page 10

inberlega með viðræðum um lækkun
vaxta, en að mati ýmissa var þá um sviðs-
setningu að ræða, þar sem þessi hluti
verkalýðshreyfingarinnar hefur áhrif á
vaxtastig beint og óbeint í gegnum líf-
eyrissjóðakerfið og jafnvel banka (íslands-
banka) og því hæg heimatökin að reyna að
ná vöxtunum niður. Ríkisstjórnin sjálf
með atfylgi VSÍ hækkaði vexti sl. vor
skömmu eftir að hún settist að völdum.
Forsvarsmenn bankana hafa líka beint
spjótum sínum að ríkisstjórninni um
lækkun vaxtanna. Þá er það víða skoðun
manna í viðskiptaheimi að bankarnir hér-
lendis séu að fara svipaða leið og bankar í
Noregi, vaxtapólitík þeirra sé að koma
þeim í koll. Okurvextirnir sem við lýði
hafa verið á undanförnum árum á sam-
dráttartímum, hafi gengið svo hart að at-
vinnulífinu að það standi ekki undir
ákvöxtunarkröfunni. Og bankarnir séu
byrjaðir að fá vandann frá atvinnulífinu
inn á borð hjá sér í formi gjaldþrota, form-
legra og óformlegra.
í framhaldi af vaxtaumræðu ASÍ/VSÍ
og ríkisstjórnarinnar var opnað á þá hug-
mynd að þessir aðilar kæmu að frágangi
fjárlagafrumvarpsins fyrir næsta ár. I her-
búðum stjórnarinnar voru uppi tvær
kenningar sem gengu þvert hvor á aðra
um það hvers vegna Alþýðusambandið
væri reiðubúið í svona viðræður: A) Að
ASÍ vildi taka þátt í að skera ríkisstjórnina
úr snörunni sem hún er komin í og ASI
hefði þar á eftir hönk upp í bakið á ríkis-
stjórninni sem hefði „líf‘ sitt að launa.
Núverandi ríkisstjórn væri þá skuldbund-
in ASÍ/VSÍ. B) Að ASÍ vildi komast inn í
umræðu um fjárlögin, gera kröfur, sem
stjórnin risi ekki undir og þannig hafa
áhrif á að stjórnarsamstarfið færi í loft
upp. Þá væri ný ríkisstjórn skuldbundin
ASÍ/VSÍ.
Reiknað hafði verið með að vinna þess-
ara aðilja hæfist um mánaðamótin en af
því varð ekki. Innan verkalýðshreyfingar-
innar voru miklar efasemdir uppi um
þessar nálgunaraðferðir ASI innan sam-
bandsins, og um hreina andstöðu við
þessa aðferð var að ræða bæði af hálfu
BSRB og Dagsbrúnar.
Svo virðist sem kjarasamningar séu í
uppnámi og ríkisstjórnin hefur sjálf gert
það sem hægt er til að klúðra samskipta-
málunum og „þjóðarsátt“. Efnahagsað-
gerðirnar sem stjórnin efndi til í byrjun
ferils síns voru í þeim dúrnum sem og
margar aðgerðir heilbrigðisráðherra. Fjár-
málaráðherra sem sagði í viðtali við Morg-
unblaðið að ekki mætti „þjófstarta", lýsti í
INNLENT
Friðrik Sophusson varaformaður flokks-
ins en þær hugmyndir voru meira stund-
arviðbrögð en víðtæk pólitísk krafa úr inn-
viðum Sjálfstæðisflokksins.
í rauninni á ríkisstjórnin erfiðast með
að gera upp við sig hvað hún ætli að gera í
efnahags- og atvinnulífinu. Og flestir telja
borna von að ríkisstjórnin geti komið sér
saman um ráðstafanir sem gætu orðið for-
senda hagvaxtar. Það á t.d. við um kerfis-
breytingar í sjávarútvegi. Þess vegna gera
flestir ráð fyrir áframhaldandi togstreitu,
og sú pólitíska togstreita verður ekki
minni fyrir þá sök að Þorsteinn Pálsson og
margir aðrir telja sig hafa harma að hefna
gagnvart gerræðislegum forsætisráðherra.
Til viðbótar benda margir á að byrinn í
þjóðfélaginu er í „framsóknarseglin“ og
það á við um almennar áherslur bæði í
öllum stjórnmálaflokkum og almennt í
þjóðfélaginu. Framsóknarmennirnir hafa
meiri viðspyrnu en löngum áður vegna
þess eymdarástands sem ríkir í atvinnu-
málum landsmanna og slælegrar frammi-
stöðu ríkisstjórnarinnar fram að þessu.
Þó flokksleiðtogar séu reiðubúnir til að
plotta sig inn í ríkisstjórn, jafnvel að
allaballar og frammarar séu reiðubúnir til
að „kljúfa Sjálfstæðisflokkinn“, einu
sinni, einu sinni enn, þá er ekki víst að það
sé einmitt það sem fólkið vilji. Leiðtogar
Alþýðubandalags og Alþýðuflokks,
flokksbræðurnir fyrrverandi Jón Baldvin
Hannibalsson og Ólafur Ragnar Gríms-
son, hafa að undanförnu talast við eins og
þeir væru erkifjendur. Framferði þeirra
virðist í mörgum greinum til þess fallið að
breikka gjána milli krata og allaballa. Þeir
hafa ekki óttast neitt jafn mikið og samein-
ingu jafnaðarmanna, þrátt fyrir allt talið
um það mál. En fólkið sem styður þessa
flokka vill að flokkarnir fari að taka mið af
breyttu þjóðfélagi. Og það hefur samein-
ast þrátt fyrir flokkana. Það má færa rök
fyrir því að einmitt sú staðreynd að fólk
hafi sameinast um viðhorf hafi gert það að
verkum að öfgaáherslur núverandi leið-
toga Alþýðuflokksins gagnvart velferðar-
þjóðfélaginu eiga ekki hljómgrunn meðal
jafnaðarmanna. Ekki frekar en miðstýr-
ingarárátta margra allaballa. Flest bendir
til þess að Jónarnir í Alþýðuflokknum hafi
mjög takmarkaðan stuðning frá fylgis-
mönnum Alþýðuflokksins í þessu stjórn-
arsamstarfi. Og eftir því sem klúðrið verð-
ur margfaldara innan stjórnarinnar veikj-
ast þeir jafnt og þétt.
Innan verkalýðshreyfingarinnar (ASI)
hefur sums staðar verið áhugi á sam-
starfi við ríkisstjórnina. Þetta byrjaði op-
sama viðtali þeirri skoðun sinni að til
greina kæmi að segja upp opinberum
starfsmönnum til að „verja þá sem verst
eru settir og lægst hafa launin“. Og þetta
var sagt á sama tíma og viðræður áttu að
vera hafnar við BSRB!
Annars hafa ráðherrar Sjálfstæðis-
flokksins átt fullt í fangi með að taka á
móti yfirlýsingum hver frá öðrum; Þor-
steinn gagnrýndi Davíð, Friðrik hjólaði í
Þorstein, Davíð danglaði í Þorstein í gegn-
um Moggann o.s.frv. Athygli hefur vakið
hversu mikil samstaða hefur verið með
Jónunum í Alþýðuflokknum og Davíðs-
arminum í Sjálfstæðisflokknum. En er Al-
þýðuflokkurinn sáttur við þróun og gang
mála í ríkisstjórninni?
Alþýðuflokkurinn er hvergi sáttur við
þessa stjórnarþátttöku. Hún var
knúin í gegn í þeim flokki þrátt fyrir mikla
andstöðu og eftirleikurinn hefur síst orðið
til að réttlæta stjórnarþátttökuna. Flokk-
urinn er búinn að missa þriðjung fylgis
síns frá kosningum og sá á eftir Alþýðu-
Sjálfstæðisflokkurinn erklofinn niðurírót um
landbúnaðarmál, sjávarútvegsmál og persón-
ur.
10 ÞJÓÐLÍF