Þjóðlíf - 01.08.1991, Page 63

15. nóvember kom út hjá Máli og menn-
ingu ævisaga Errós „Margfalt líf‘ sem
skráð er af Aðalsteini Ingólfssyni list-
fræðingi. Utgáfudagur bókarinnar var
ákveðin í tengslum við opnun á sýningu í
gallerí Nýhöfn á grafíkverkum Errós og
nokkurra samtímalistamanna hans frá
Parísarárunum en á þeim tíma tengdist
Erró lauslegum samtökum listamanna
sem kennd hafa verið við svokallaða
„frásagnar fígúrasjón“.
Að sögn Aðalsteins hefur ævisagan
verið í smíðum í þrjú ár með smá hléum.
Upphafið að gerð hennar má rekja til Er-
rós sjálfs. Hugmynd hans var sú að búa til
einfalda myndasögu um ævi sína en hann
hafði safnað á milli fimm og sex þúsund
ljósmyndum um ævina og raðað þeim nið-
ur í rétta tímaröð. „Erró er fyrst og fremst
maður myndar og hann hugsar algerlega í
myndum“ segir Aðalsteinn „og þegar ég
sá þetta safn hans og hann tók að fylla upp
í eyðurnar með frásögn skynjaði ég strax
að þessi myndaævisaga hans var í raun og
veru alveg lygileg. Þetta er fyrst og fremst
ÆVISAGA MEÐ
MYNDUM
Aðalsteinn Ingólfsson listfrœðingur um bók hans og
Errós „Margfalt líf“
JÓN ÖZUR SNORRASON
ævisaga og einkum hugsuð fyrir þá sem
haldnir eru ævisöguáhuga. Hún er ekki
listaverkabók þótt fjallað sé um ákveðnar
myndir Errós og margar þeirra birtist
prentaðar í bókinni. Persónulegar ljós-
myndir hans eru í miklum meirihluta í
bókinni og hún er í frekar stóru broti.
Hún er þykk einkum vegna myndefnisins
og er hátt á sjötta hundrað síður.“
„Ævi Errós er margföld eins og heiti
bókarinnar gefur til kynna. Frásögnin er
lögð honum í munn og ég læt hann tala en
færi þó nokkuð í stílinn því málkennd
hans hefur dofnað talsvert á langdvölum
hans erlendis. Hann lýsir öllu af hrein-
skilni og dregur ekkert undan en ég fylli
síðan upp í frásögn hans með bréfum, dag-
bókum og heimildum annarra. Þannig
verður þetta mjög mannmargur og
kannski margradda texti því ég fleyga
textann með frásögnum annarra. Það er
litríkur og stríður tónn í frásögninni eins
og maður finnur í myndum hans. Að
minnsta kosti reyni ég að framkalla þau
áhrif. Tónn minninganna er látinn koma
fram óheftur og ég ritskoða ekkert þó frá-
sagnir annars fólks stangist í einu og öllu á
við það sem Erró segir.
Eg þori að fullyrða að í þessari bók er
dregin upp mynd af Erró sem íslendingar
þekkja nánast ekki neitt. Hversdagssaga
hans er rakin og ákaflega litríkævi. Fjallað
er um kvennamál hans og pólitíska þátt-
töku en hann tengdist ýmsum róttækum
hreyfmgum í pólitík á sínum yngri árum.
Sagt er frá Kúbuferð hans árið 1967 og
Bangkok ferðum. Stór þáttur í þessari
sögu er sá hvaða augum fólk lítur Erró og
hvernig það metur hann. Það er niður-
staða mín að hann er ákaflega heill í öllu
sem hann tekur sér fyrir hendur og í hon-
um er ákveðinn barnslegur kjarni. Enda
hefur verið sagt um Erró að hann sé nokk-
urskonar Parzíval, hálfgerður saklaus fár-
áðlingur sem berst fyrir sannleikanum og
það er leitun að fólki sem segir eitthvað
neikvætt um hann“ sagði Aðalsteinn að
lokum.
0
hylli mína. Ég hef þýtt tvær bækur eftir
Búlgakov, Meistarann og Margarítu og
Örlagaeggin og núna er ég að þýða þá
þriðju, Hundshjartað, en Árni Bergmann
þýddi leikritið sem byggir á sögunni og
var einmitt flutt í Ríkisútvarpinu í nóv-
embermánuði.
Nú ertu einnig ljóðskáld og ljóðasafn
þitt nýkomið út. Hvernig fer það saman
að þýða verk annarra og semja eigin
texta?
— Ljóðasafn mitt kom reyndar út í vor
og inniheldur þær þrjár ljóðabækur sem
ég hafði áður gefið út: Þangað vil ég fljúga
frá árinu 1974, Orðspor daganna frá 1983
og Nú eru aðrir tímar, frá því í fyrra. Að
auki eru í því óbirt frumsamin ljóð og
þýðingar. Ég held að sambúð ljóðskálds-
ins og þýðandans sé nú bara í ágætu lagi en
skarist reyndar ekki svo mikið. Þetta er í
raun svo ólík sköpun og svo ólík vinna en
þó held ég að það sé hollt fyrir ljóðskáld að
þýða og þá einkum dálítið af ljóðum. Ég er
einmitt að því núna. Ég er að þýða ljóð
eftir rússneska skáldkonu sem heitir Mar-
ina Tsvetajeva en hún framdi sjálfsmorð
fyrir fimmtíu árum og er gjarnan talin upp
með stærstu ljóðskáldum þeirra. Hún orti
eins og engill.
Að lokum Ingibjörg. Er það ekki nauð-
syn hverri þjóð að eiga heimsbókmennt-
irnar á sínu eigin tungumáli?
— Það er auðvitað bráðnauðsynlegt
fyrir Islendinga að fá heimsbókmenntirn-
ar þýddar á sitt eigið tungumál og eftir að
þýðingarsjóðurinn varð að veruleika, sem
ég held að Guðrún Helgadóttir hafi átt
frumkvæðið að, hefur miklu meira verið
þýtt af svokölluðum fagurbókmenntum.
Áður var þetta bara ekki mögulegt en í dag
fá útgefendur styrki úr sjóðnum sem duga
til að borga þýðendum laun. Það var alla
vegna fyrir löngu kominn tími til að þýða
skáldverk Dostojevskís á íslensku.
0
ÞJÓÐLÍF 63