Þjóðlíf - 01.08.1991, Qupperneq 35

§Egyfc|á
J ^ MMJ 1? jmffi.- TffLfigffrlf ’Á. njL- ■Æl !■ 1 \‘ 1?
M f Jfr jsM yi %M-ky
Kólumbus stígur á land, málverk frá 1846 eftir N. Currier. Sægarpurinn frá Genúa á Ítalíu hefur löngum verið talinn einn af afburðamönnum
sögunnar. Nú telja margir hann hinn versta skúrk.
Þeir sem heitastir eru í þessu máli líta á
Kólumbus sjálfan sem upphafsmann að
ýmsum verstu löstum mannkyns; kyn-
þáttahatri, kvennakúgun og öðru í þeim
dúr.
Margir forystumanna vita ekki alveg í
hvorn fótinn þeir eiga að stíga í sambandi
við hátíðahöldin. Borgarstjóri New York,
David Dinkins, þarf að fara sérstaklega
varlega þar sem bæði ítalir og blökku-
menn eru fjölmennir þar í borg. Hinir
fyrrnefndu eru miklir aðdáendur Kólum-
busar, hinir síðarnefndu vilja sem minnst
af honum vita. Jafnvel Bush Bandaríkja-
forseti hefur lagt orð í belg um málið. í
ræðu sem hann flutti í Michigan háskólan-
um sagði hann að enda þótt hreyfingin
gegn hátíðahöldunum væri auðheyranlega
sprottin af „löngun til að sópa burt dreggj-
um kynþáttahyggju og kvennakúgunar"
hefði hún tekið upp nýja fordóma í stað
þeirra gömlu.
ndstaða gegn hátíðahöldunum hefur
nú borist til Bretlands. Samtök sem
nefna sig „500 ára andspyrna“ með rithöf-
undinn Harold Pinter í fararbroddi telja
að misréttið sem hvíti maðurinn bar með
sér til Ameríku hafi haldist allar götur til
dagsins í dag. Afkomendur mikilla menn-
ingarríkja frá 15.öld búi við einhverja
mestu fátækt og undirokun sem um getur
í heiminum. Því sé afar ósmekklegt að
halda upp á afmæli landafundanna.
Annar rithöfundur, Hunter Davies, er
ekki sáttur við þessar röksemdir andstæð-
inga hátíðahaldanna. Hann bendir á að
um langan aldur hafi Kristófer Kólumbus
verið hylltur sem eitt af mikilmennum
sögunnar, jafnvel hafi verið reynt að taka
hann í dýrlingatölu seint á síðustu öld. Það
mistókst að vísu en Kólumbusi er enn
hampað sem hetju og í mörgum löndum
Ameríku er hann eitt helsta sameiningar-
tákn þjóðanna. Jafnvel í Bandaríkjunum
er honum lýst sem fyrsta innflytjandanum
sem kom í leit að tækifærum, enda þótt
hann hafi aldrei stigið fæti á bandaríska
grund.
Enn í dag er Kólumbus tákn fyrir
heimssögulega atburði segir Davies, en
hin uppblásna hetjuímynd er að láta und-
an síga fyrir annarri gerólíkri ímynd:
Hann sé skálkurinn sem færði íbúum Am-
eríku hinar eitruðu gjafir hvíta Evrópu-
mannsins, til hans megi rekja allt það
vonda sem hvíti maðurinn hefur kallað
yfir Nýja heiminn.
avies varar menn við því að skoða
þessa löngu liðnu atburði með aug-
um nútímamanna. Mönnum hættir til
dæmis við að fegra samfélög indíána eins
og þau voru áður en hvíti maðurinn hélt
innreið sína en sannleikurinn er sá að
mörg þeirra lutu harðneskjulegri stjórn
yflrstétta. Innrás hvíta mannsins var ekki
sú fyrsta sem gamalgróin samfélög þurftu
að þola; þjóðflokkaerjur og stríð á milli
ríkja voru tíð fyrir daga hvíta mannsins.
Árið 1992 er afmælisár, 500 ár síðan
Evrópumenn fundu Ameríku og við verð-
um að taka því sem staðreynd en ekki
skoðun segir Davies. Þá hófst sögulegur
tími Ameríkuþjóða en fram að því höfðu
þær ekki haft ritmál til að skrá sögu sína.
Þær sjötíu þjóðir sem búa í Ameríku ætla
að halda upp á að fimm aldir eru liðnar
síðan sögulegur tími hófst hjá þeim
—þetta verður afmæli til heiðurs þeim
sjálfum.
0
ÞJÓÐLÍF 35