Þjóðlíf - 01.08.1991, Blaðsíða 48

SÆNSKI KOLKRABBINN
Hinir raunverulegu valdamenn Svíþjóðar
Þeir sem hafa hvað mest völd í Svíþjóð
eru ekki ráðherrar nýju ríkisstjórnarinn-
ar heldur fjórir herrar, þeir Percy Barn-
evik, Pehr G. Gyllenhammar, Björn
Svedberg og Anders Sharp.
Fjórmenningarnir eru stjórnarformenn
í átta af stærstu fyrirtækjum Svíþjóðar
sem óneitanlega hafa haft áhrif á uppbygg-
ingu sænsks velferðarkerfis. Fyrirtækin
hafa um 240.000 manns á launaskrá inn-
anlands sem er um einn þriðji hluti af
öllum sem vinna í verksmiðjuiðnaði í Sví-
þjóð. Auk þess starfa á vegum þessara
fyrirtækja nokkrir tugir þúsunda starfs-
manna erlendis.
Percy Barnevik er sennilega valdamesti
einstaklingur Svíþjóðar. Þau fyrirtæki
sem hann stjórnar eru Asea sem framleiðir
háþróaðar tæknivörur, stáliðnaðarfyrir-
tækið Sandvik og byggingafyrirtækið
Skanska. Þessi fyrirtæki hafa rúmlega
70.000 manns á launaskrá í Svíþjóð eða
um 10% af öllum þeim sem starfa við iðn-
að. Þar að auki eru fyrirtækin með hátt á
annað hundrað þúsund manns á launaskrá
erlendis.
í öðru sæti hafnar stjórnarformaður og
fyrrverandi framkvæmdastjóri Volvo, Per
G.Gyllenhammar, en Volvoverksmiðj-
urnar hafa lengi verið með stærstu fyrir-
tækjum Svíþjóðar. Auk þess sem Volvo og
þar með Gyllenhammar hefur tekið yfir
Stéttbundin heilsa
Nýlega kom út í Svíþjóð skýrsla um
heilbrigðisástand ólíkra þjóðfélags-
hópa sem sænska Alþýðusambandið
lét taka saman. Skýrslan nefnist „stétt
og vanheilsa“ og þar kemur fram að
mikill munur er á heilsufari þjóðfélags-
hópa, þótt heilsa Svía hafi almennt
batnað á síðustu tuttugu árum.
Verkamenn, konur sem sinna börn-
um, öldruðum og sjúkum og einstæðar
mæður eiga við meiri vanheilsu að stríða
en aðrir starfshópar. Meðallífslengd
þeirra er styttri og dánartíðni korna-
barna er hærri hjá þessum hópum en
öðrum. Meðallífslengd verkamanna hef-
ur nánast ekkert aukist á sfðustu tveim-
ur áratugum, öfugt við það sem gildir
um flesta aðra hópa.
Ekki hefur dregið úr tíðni hjarta- og
æðasjúkdóma meðal verkamanna eins
og hjá öðrum hópum og þykir skýringin
vera sú að þeir hafi síður tekið til sín
áróður síðastliðinna ára um æskilegar
matarvenjur og skaðsemi reykinga.
Hætta á langvarandi sjúkdómum í bein-
um, vöðvum og liðum er auk þess 50%
til 100% meiri meðal verkamanna en
annarra. Bændur, einkaritarar og stúlk-
ur sem vinna við vélritun eða tölvu-
vinnslu koma einnig illa út hvað þetta
varðar.
Hvað snertir vinnuumhverfi hefur at-
hyglinni sfðastliðin ár verið beint að
streituvaldandi þáttum. Þeir sem standa
að ofannefndri skýrslu benda hins vegar
á að það að geta haft áhrif á vinnuaðstæð-
ur sínar skipti meira máli fyrir heilsufar
fólks en streita.
Það er ekkert nýtt að heilsufar fólks sé
mismunandi eftir þjóðfélagshópum. Það
kom hins vegar á óvart að ef marka má
þessar niðurstöður hefur munurinn á
heilsufari þjóðarinnar aukist.
GLR/svíþjóð
Renaultverksmiðjurnar þá á Volvo stóran
hlut í Procordia, sem er eitt umsvifamesta
fyrirtæki Svíþjóðar við framleiðslu lyfja og
hjúkrunartækja. Samanlagt hafa Volvo og
Procordia 82000 manns á launaskrá inn-
anlands auk nokkurra þúsunda starfs-
manna erlendis.
Sá sem hafnar í þriðja sæti er Björn
Svedberg en hann stjórnar fyrirtækjum
sem hafa sérhæft sig í framleiðslu
háþróaðs tæknibúnaðar. Þettar eru fyrir-
tækin Ericsson og Modo auk Jas sem
framleiðir nýjustu flugvélar sænska hers-
ins. Þótt þessi fyrirtæki hafi ekki eins
marga á launaskrá og fyrirtæki Barneviks
og Gyllenhammars þá eru þetta voldug
fyrirtæki sem hafa haft mikla þýðingu
fyrir háþróun iðnaðar. Svedberg þykir
stjórna hvað sérmenntaðasta vinnuafli
Svíþjóðar, ásamt Barnevik. Anders Sharp
tekur sem stjórnarformaður í Elektrolux
og Saab Scania ákvarðanir sem snerta
50.000 launþega í Svíþjóð. Fyrirtæki hans
hafa auk þess sterka stöðu á erlendum
mörkuðum en slíkt eykur völdin til muna.
GLR/Svíþjóð.
48 ÞJÓÐLÍF