Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2000, Blaðsíða 66

I ÁGRIP VEGGSPJALDA / X. VÍSINDARÁÐSTEFNA LÆKNADEILDAR
bæjum, 350 hrossum frá 26 bæjum, 140 sauðkindum frá 10 bæjum og
104 svínum frá fjórum bæjum. Oftast voru sýni frá 5-10 gripum sett
saman í safnsýni til ræktunar. Til þess að fylgjast með salmónella
mengun í sláturhúsum voru settir vöndlar í niðurföll og tekin strok-
sýni af skrokkum. Notaðar voru hefðbundnar ræktunaraðferðir til
einangrunar og staðfestingar á salmónella. Sermisgreining var
framkvæmd á sýkladeild Landspítalans.
Niðurstöður: S. typhimurium fannst í nautgripum á einum bæ í
Rangárvallahreppi og á einum bæ í Austur-Landeyjum. S. typhim-
urium fannst einnig í hrossum á öðrum bæjanna og til viðbótar á
einum bæ í Ásahreppi.
Ályktanir: Aukin tíðni sjúkdóma í búfé á Suðurlandi af völdum
salmónellasýkla gaf fulla ástæðu til að óttast að ef til vill væru
salmónellasýklar útbreiddari á þessu landsvæði en menn höfðu
áður gert sér grein fyrir. Niðurstöður þessarar athuganar benda
ekki til að svo sé. í mörgum tilvikum hefur mátt finna tengsl á milli
þeirra bæja þar sem salmónella hefur greinst.
Þakkir: Yfirdýralæknisembættið greiddi kostnað við framkvæmd
þessarar rannsóknar.
V 26 Sýklalyfjaleit í sláturdýrum
Signý Bjarnadóttir Sigríður Hjartardóttir’, Guðbjörg Jónsdóttir', Vala
Friðriksdóttir’, Sigurður Örn Hansson2, Eggert Gunnarsson'
'Tilraunastöð HÍ í meinafræði að Keldum. "embætti yfirdýralæknis
Netfang: eggun@hi.is
Inngangur: Gerðar eru sífellt meiri kröfur um hollustu og heilnæmi
matvæla. Eftirlit með sýklalyfjaleifum í sláturafurðum eru liður í á-
ætlun yfirdýralæknisembættisins um reglubundnar athuganir á gæð-
um og hreinleika búfjárafurða. Óhófleg og/eða röng notkun sýkla-
lyfja í alidýraeldi getur haft alvarlegar afleiðingar, bæði fyrir um-
hverfi mannsins og heilsu. Reglubundnu eftirliti með sýklalyfjaleif-
um er ætlað að stuðla að réttri notkun sýklalyfja í alidýraeldi.
Efniviður og uöferðir: Á árunum 1991-1999 voru tekin 3432 sýni úr
fimm dýrategundum í sláturhúsum víðs vegar um landið til athug-
unar á sýklalyfjaleifum. Við rannsóknina var beitt agardreifiprófi
(agar diffusion test) sem byggir á næmi tveggja bakteríustofna fyrir
hinum ýmsu flokkum sýklalyfja.
Niðurstöður: Sýklalyfjaleifar fundust ekki í saufé, hrossum, naut-
gripum og holdahænsnum. Aftur á móti reyndust 6,5% innsendra
sýna úr svínum innihalda sýklalyfjaleifar árið 1994 og 9,8% árið
1995. Sýklalyfjaleifar fundust ekki svínaafurðum hin árin sem rann-
sóknin náði til.
Ályktanir: Niðurstöður gefa til kynna að íslenskar búfjárafurðir séu
almennt lausar við sýklalyfjamengun og er það í samræmi við þá í-
mynd sem menn vilja gjarnan að íslenskar landbúnaðarafurðir hafi.
Helst virðist þörf aðgæslu í notkun sýklalyfja í svínabúskap. Með
réttum leiðbeiningum um notkun og-útskilnað lyfja má einnig koma
í veg fyrir sýklalyfjaleifar í þessum afurðum.
V 27 Campylobacter í dýrum á íslandi
Kolbrún Birgisdóttir , Vala Friðriksdóttir’, Guðbjörg Jónsdóttir1, Signý
Bjarnadóttir', Eggert Gunnarsson', Jarle Reiersen2
‘Tilraunastöð HÍ í meinafræði að Keldum, 2yfirdýralæknisembættinu
Netfang: eggun@hi.is
Inngangur: Mikil aukning hefur orðið á Campylobacter sýkingum í
mönnum á íslandi á síðustu árum og þá sérstaklega á sýkingum sem
eiga uppruna sinn innanlands. Því var ráðist í að kanna útbreiðslu
Campylobacter í dýrum á íslandi.
Efniviður og aðferðir: Við ræktun var notað forræktunaræti og rækt-
un á sérhæfðum ætum. Við greiningu til tegunda var notað hippura-
te hydrolysis próf og næmi fyrir nalidixic acid og cephalothin.
Niðurstöður: í þessari rannsókn fannst Campylobacter í 11 dýrateg-
undum af þeim 15 sem voru athugaðar. Tíðni Campylobacter var
25% í eldishópum kjúklinga og 20% í eldishópum kalkúna.
Campylobacter fannst á öllum nautgripabúum sem athuguð voru og
reyndust 78% allra nautgripa frá þessum bæjum hafa Campylobact-
er. Á 69% svínabúa fannst Campylobacter og tíðni Campylobacter í
sauðfjárhjörðum var 28%. Campylobacter fannst í 43% máva og
einnig fannst Campylobacter í aligæsum, villigæsum, villiöndum og
hröfnum. Aftur á móti tókst ekki að einangra Campylobacter úr
hundum, köttum, músum og rjúpum. Þær Campylobacter tegundir
sem fundust voru Campylobacter jejuni, C. coli, C. lari og C.
hyointestinalis.
C. jejuni fannst í öllum þeim dýrategundum sem Campylobacter
fannst í á annað borð og reyndist einnig algengasta tegundin því
hún fannst í 68% af jákvæðum sýnum.
Ályktanir: Þessi rannsókn sýnir að Campylobacter er algeng í lffrfk-
inu og finnst bæði í búfé og villlum fuglum. Því er full ástæða til að
fara varlega við meðhöndlun á matvælum og ómeðhöndluðu yfir-
borðsvatni.
Þakkir: Verkefnið er hluti af samvinnuverkefni Tilraunastöðvar
Háskóla íslands í meinafræði að Keldum, yfirdýralækisembættisins,
Hollustuverndar ríkisins, sýklafræðideildar Landspítalans, land-
læknisembættisins og Rannsóknastofu fiskiðnaðarins. Verkefnið er
styrkt af RANNIS og Umhverfisráðuneytinu.
V 28 Rafeindasmásjárskoðun á saursýnum úr hrossum með
smitandi hitasótt
Vilhjálmur Svansson , Eggert Gunnarsson', Guðmundur Georgsson',
Guðmundur Pétursson', Sigríður Björnsdóttir2, Sigríður Matthíasardóttir',
Sigurður Sigurðarson', Sigurbjörg Þorsteinsdóttir', Steinunn Árnadóttir'
'Tilraunastöð HÍ í meinafræði að Keldum, 'embætti yfirdýralæknis, Hólaskóla í
Hjaltadal, Skagafirði
Netfang: eggun@hi.is
Inngangur: Smitandi hitasótt er nýr sjúkdómur í hrossum hérlendis.
Fyrstu tilfelli hitasóttar greindust á Reykjavíkursvæðinu í febrúar
1998 og það ár fór sóttin um landið. Síðustu tilfellin sáust á einangr-
uðum bæjum austanlands í byrjun árs 1999.
Eins og nafn sjúkdómsins bendir til fengu hross hita, oft >41°C. Hit-
anum fylgdi oft átleysi og deyfð. Sjúkdómseinkenni voru í flestum
tilvikum væg og vöruðu oftast í stuttan tíma, eða einn til fjóra daga.
Sum hross fengu skitu. Öll hross virtust vera næm fyrir smitefninu.
Dánartíðni var lág <0,2% og drápust hross af fylgikvillum, það er
hrossasótt (colic) og klumsi (eclampsia). Við krufningar fundust að-
allega sjúkdómsbreytingar í meltingarvegi.
Ekki hefur enn tekist að greina orsök sóttarinnar en margt bendir
til að um veirusjúkdóm sé að ræða. Mótefnaprófanir gegn þekktum
og óþekktum veirusýkingum í hrossum hafa verið neikvæðar og
einnig allar tilraunir til að einangra smitefnið í frumurækt. Þegar
hitasóttin gekk um landið benti ýmislegt til þess að hún gæti smitast
með saur.
Efniviður og aðferðir: Ákveðið var að skoða í rafeindasmásjá öll til-
tæk saursýni frá hrossum með hitarsótt. Rafeindasmásjá hefur á
66 Læknablaðið / FYLGIRIT 40 2000/86