Tímarit Máls og menningar - 01.12.1947, Page 37

GJALDEYRIR OG MENNING
131
nokkur von á að vera um að fá ákveðnar bækur. Eftirspurnin er
meiri en framboðið á mörgum sviðum, og ef bíða þarf eftir úr-
skurðum gjaldeyrisyfirvalda vikum eða mánuðum saman getur það
margoft orðið um seinan.
Þetta er því sárgrætilegra sem einmitt nú væri tækifæri fyrir
söfnin okkar, sem sannarlega eiga ekki of fjölbreyttan bókakost,
til þess að bæta við sig bráðnauðsynlegum bókum, meðan fjárveit-
ingar þeirra til bókakaupa eru tiltölulega háar, að minnsta kosti
miðað við erlent bókaverð. Eins og nú er taka gjaldeyrisyfirvöldin
algerlega fram fyrir hendur fjárveitingarvaldsins með því að meina
söfnunum að nota það fé sem þeim er veitt á fjárlögum til bóka-
kaupa. Landsbókasafninu eru t. d. veittar 100 þús. kr. til bókakaupa
á fjárlögum ársins 1947, og vitanlega ætti að verja öllu þessu fé,
eða fast að því, til kaupa á erlendum bókum; eðlilegast væri að
safnið fengi þetta fé til umráða í erlendum gjaldeyri umsóknarlaust.
En þrátt fyrir látlausar umsóknir fær safnið ekki að nota það fé
sem Alþingi hefur fengið því í hendur, fær ekki að gegna því hlut-
verki sem því er ætlað í landslögum. Og allur landslýður, almenn-
ingur jafnt sem fræðimenn, verður fávísari með hverjum deginum
sem líður um það sem er að gerast í heiminum utan þess járntjalds
sem gjaldeyrisyfirvöldin eru búin að draga kringum andlegt líf
íslendinga.
Fyrir þessum aðgerðum hafa ekki sézt nein frambærileg rök,
enda eru þau ekki til. Helzt mætti ætla að gjaldeyrisyfirvöldin teldu
bækur til óþarfa af lakasta tagi, að minnsta kosti töluvert neðan
við glerkýr. Þær voru þó teknar inn í skömmtunarkerfið í haust,
um leið og erlendum bókum var útskúfað í yztu myrkur. En bágt
á ég með að trúa því að óreyndu að íslenzkur almenningur líti svo
á, eða uni því til lengdar að geta ekki eignazt neina bók sem prent-
uð sé utan íslands. Nú mætti ef til vill halda að þetta væri mesti
hvalreki fyrir íslenzka bókaútgefendur að allri samkeppni erlendra
bóka væri bægt frá þeim í einu vetfangi. En annars vegar hefur
reynslan sýnt að sala erlendra bóka dregur harla lítið úr sölu inn-
lendra, og hins vegar er á þeim sviðum sem okkur skortir helzt
erlendar bækur um, ekkert sambærilegt til á íslenzku og getur sjaldn-
ast orðið, vegna þess að markaðurinn er of þröngur.