Tímarit Máls og menningar - 01.12.1947, Side 57

HVAÐ ER AMERÍSK ÞJÓÐHOLLUSTA?
151
Hverjir eru það sem í raun og veru sýna skort á hollustu? Þeir,
sem blása að glóðum kynþáttahatursins og efla ágreining milli trúar-
flokka og stétta. Þeir, sem brjóta stjórnarskrána með því að fótum-
troða frjálsar kosningar. Þeir, sem gera rétt meirihlutans að athlægi
með yfirgangi. Þeir, sem hefta lýðræðið með því að berjast gegn
sömu tækifærum allra til menntunar. Þeir, sem virða að vettugi
lög landsins með aftökum án dóms og laga og með því að gera
skrípaleik úr kviðdómunum. Þeir, sem berjast gegn málfrelsi, rit-
frelsi og fundafrelsi. Þeir, sem kúga fram sérhagsmuni sína á kostn-
að þjóðarheildarinnar. Þeir, sem líta á opinberar stöður sem per-
sónuleg gróðafyrirtæki. Þeir, sem dá hernað meira en friðsamleg
borgaraleg störf. Þeir, sem í eiginhagsmunaskyni ala á fjandskap
milli þjóða og stofna heiminum í styrjaldarhættu.
Má búast við, að Rannsóknarnefndin á óamerískri starfsemi sker-
ist í leikinn til þess að koma í veg fyrir slíka starfsemi? Má ætla, að
tilskipun herra Trumans um skort á þjóðhollustu nái til þessara
manna? Má búast við, að barátta sú, sem nú er háð fyrir ameríkan-
isma, telji þessum mönnum hughvarf? Ef nokkuð má marka þá
reynslu, sem fengizt hefur, er þess ekki að vænta. Ef ætlunin tekst,
verður árangurinn sá að þagga niður gagnrýni og uppræta skoð-
anamun — eða gera hann ólöglegan. En lýðræðið okkar getur
ekki þrifizt án gagnrýni, og stjórnarfyrirkomulag okkar ekki staðizt
án andstöðu. Það eru aðeins einræðisstjórnir, sem heimta einhæf-
ingu, og gera það, eins og við vitum, á eigin hættu. Ef engin er
gagnrýnin, verða ávirðingar ekki víttar, ef ekki er nein andstaða,
veldur það stöðnun í stjórnskipun vorri, sem reist er á þróun. Misk-
unnarlaus gagnrýni á stjórnskipulaginu er hagsmunamál amerísku
þjóðarinnar. Það er hagsmunamál hennar að gagnstæðar skoðanir
fái að þrífast, því að hún veit, að taglhnýtingshátturinn er ekki eðli
Ameríku. Róttækustu tilraunir eru henni í hag, því að hún veit,
að aðeins þeir, sem grannskoða allt, geta tileinkað sér það sem
gott er.
IV
Það er hægara að segja, hvað ekki er þjóðhollusta, en að segja,
hvað hún er. Hún er ekki óvirk undirgefni við ríkjandi ástand. Hún