Tímarit Máls og menningar - 01.12.1947, Page 60

154
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
maður, en er nú vörður á safninu. Þær tala um, að hann sé sonar-
sonur smyglara. Það er alveg áreiðanlegt, að Nikolaj afi hans fékkst
við smygl og verzlaði með ótollað tóbak. Reyndar hafði sá gamli
haft heppnina með sér og líka fengið arf, — félagi hans, rússneskur
kaupmaður, hafði drukknað, af því að hann kunni ekki að gæta
seglsins. En guð má vita, hvernig það segl leit út, þegar allt kom
til alls. — Það skyldi þó ekki hafa haft svart skegg, verið í hvítum
buxum og heitið Nikolaj Stavraki?
Fólk vissi ekkert með vissu, en upp frá þeim degi hafði Nikolaj
Stavraki grætt á tá og fingri. Hann byggði sér stórt, skrautlegt hús
og breiddi fágæta erlenda dúka á borð og bekki. Hann átti meðal
annars persneskt sjal, sem var hvítt og bleikrautt. Það var eins og
rósir í mjöll.
Adrían, sonur Nikolajs, hafði ekki farið í felur með fyrirtæki sín.
Hann bjó í stórborginni Odessa og verzlaði með kanarífugla og
kóralla. Hann græddi of fjár: Það voru sem sagt friðartímar, og
menn gátu hlustað á kanarífugla og spókað sig með kóralla eins og
þá lysti. Sonur hans hét einnig Adrían. Hann hafði aldrei svo mikið
sem rekið nefið inn í verzlun föður síns. Þegar faðirinn dó, seldi
hann hana og opnaÖi ávaxtaverzlun, en hann stjórnaði henni ekki
sjálfur, heldur hafði verzlunarstjóra. Svo fór hann til útlanda og
dvaldist þar langa hríð, en hann kvæntist ekki. Að lokum sneri
hann heim til ættborgarinnar, endurbyggði hús afa síns og settist
þar að fyrir fullt og allt. Og hann lét sér ekki nægja að endurbyggja
það, heldur safnaði hann í það skrautgripum og listaverkum.
Persneska sjalið, sem afi hans hafði átt, þurfti ekki lengur að vera
hnípið af einveru. Það eignaðist heilan hóp af vinkonum, sjöl af
sama tagi, öll frá Persíu. Þar að auki voru þar myndastyttur, forn
húsgögn, knipplingar og gimsteinar — í stuttu máli sagt, allt sem
auðugur maður getur veitt sér.
Þannig lifði Stavraki ungi þangað til hann varð líka gamall.
En þá kom byltingin.
Það kom tilskipun um, að allir fallegir hlutir skyldu verða al-
menningseign, en menn fengu ekki að fara með þá heim til sín.
Þeir skyldu geymdir í sérstöku húsi, sem nefndist safn, og á sunnu-
dögum — reyndar á virkum dögum líka nema mánudögum — var