Tímarit Máls og menningar - 01.05.1962, Side 47

FERÐASAGA AÐ AUSTAN
land og einhver svartur depill Amsterdam í Hollandi. Slík kensla er hismi og
húmbúgg, óveruleg og á móti heilbrigðri skynsemi. Hinsvegar gæti verið golt
að segja börnunum ferðasögur eða kenna þeim að lesa þær; en það mættu þá
ekki vera nema skemtilegar ferðasögur. Á sumrin eiga börnin sem sagt að
fara í sveitina, og þar á að kenna þeim að þekkja sýsluna, sem þau er uppalin
í, því það er nóg æfistarf í landafræði fyrir hvem meðalmann að kynnast vel
sýslunni, sem hann er uppalinn í. Um dönsku eyjarnar varðar íslensk börn
ekki nokkurn skapaðan hlut. Nógur tíminn að kynnast þeim, ef einhvers leið
skyldi liggja þangað. í sveitinni munu börnin læra af sjálfu sjer að umgangast
þau dýr sem til eru hjer á landi, en um önnur dýr varðar þau lítið, þar læra
þau einnig að þekkja íslenskar jurtir, og síðan skyldi gefa þeim munnlegar
skýringar á helstu náttúrufyrirbrigðum. í reikningi er ekki almenningi nauð-
synlegt að kunna meir en litlu margföldunartöfluna. Þeir sem ætla sjer að
verða verzlunarmenn, verkfræðingar eða stjömufræðingar hafa nægan tíma
til að læra hærri stærðfræði þegar þar að kemur. Alt sem málfræði snertir á
að lögbanna í almennum barnaskólum, en það á að kenna börnunum að lesa
bækur, sem vit er í og vekja sálir þeirra til hrifningar af snildinni í verkum
meistaranna, kenna þeim að lesa íslendingasögurnar og opna augu þeirra fyrir
snildinni í íslenskum bókmentum og allri snild yfirleitt, hvar sem hún birtist.
Er grátleg skömm til þess að vita, hvernig ypsilonastaglið, sem er meginatriði
allrar íslenskukenslu í barnaskólum, hefur siðspilt þjóðinni og vakið hatur
saklausra manna á hinu dýrasta menningarverðmæti voru, nefnilega íslenskri
tungu. Y-ið er glæpsamlegur bókstafur, og það mætti eins vel kenna börnum
gripdeildir, eins og það, hvar slík fígúra skuli standa í rituðu máli.
Það sem mestu varðar er að gera börnin fær til að njóta tignar og fegurðar
hversdagslífsins, að finna í öllum hlutum hina guðlegu eðlisþáttu; það á að
kenna þeim að anda að sjer gleði lífsins í öllu og alstaðar. Svo að jeg tali
áþreifanlegar, þá á í fyrsta lagi að kenna börnunum að vinna, kenna þeim
sem flestar tegundir hversdagslegra starfsgreina, sem tíðkaðar eru á íslandi,
til sjávar og sveita, og innprenta þeim framar öðru þann höfuðsannleik, að í
starfinu er falin hin æðsta fullkomnun mannsins og hin dýpsta gleði. Jöfnum
höndum á að kenna þeim að leika sjer, og stilla svo til, að starf og leikur geti
sem best í faðma fallist, en slíkt er grundvöllur allrar listrænu og höfuðskil-
greining allrar listar er einmitt þessi guðdómlegi samruni starfs og leiks. Það
á að kenna börnunum að synda, glíma og dansa, og ekki má telja barn ferm-
ingarhæft, sem ekki kann að synda, glíma og dansa, en þyki glímur ekki henta
telpum, má kenna þeim einhvern annan leik jafn-fagran. Mikla áherslu skal
139