Tímarit Máls og menningar - 01.12.1963, Blaðsíða 24

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
1945—1946, þokaði hann nú til hlið-
ar öllum herskáum og róttækum
verkamönnum, sem í setuverkföllun-
um á stríðsárunum höfðu gert UAW
(Samband verkamanna í bifreiða-
verksmiðjum) að fyrirmynd CIO.
GM samþykktu nú hið sögulega stig-
hækkunarákvæði, sem þeir höfðu
hafnað 1946, þegar trotskistar báru
það fram. Samþykkt var að taka upp
nýja vísitölu kaupgjalds, sem lagði
grundvöllinn að þeirri baráttuaðferð
sambandsins, er kölluð var „vísitala
sósíalismans“. Árið 1948 var einnig
komið á fót stjórnmálanefnd sam-
bandsins, en með tilstilli hennar von-
uðust Reutherklíkan og leiðtogar CIO
til þess að geta flutt vettvang barátt-
unnar úr verksmiðj unum inn í sali
Þjóðþingsins, þar sem þeir gætu beitt
pólitískum áhrifum sínum.
Árið 1950 lagði UAW fram hina
sögulegu áætlun sína um eftirlaun, og
það kom til 117 daga verkfalls hjá
Chryslerverksmiðjunum. Með samn-
ingnum sem gerður var upp úr þessu
verkfalli „naglfesti“ Reuther (svo að
notað sé eitt af eftirlætisorðatiltækj-
um hans) áætlun um eftirlaun og or-
lofsfé til handa verkamönnum. Það
var þessi samningur, sem opnaði augu
verkamanna fyrir því, hve „rígnegld-
ir“ þeir voru við fyrirtækið, sem þeir
unnu hjá, og að þeir voru í raun og
veru gerðir að óaðskilj anlegum hluta
þess. Samningurinn magnaði fyrstu
alvarlegu andstöðuna meðal óbreyttra
verkamanna, einkum hinna yngri,
sem komu ekki auga á þann hagnað
sem þeim væri í eftirlaunaáætluninni.
Þetta fyrirkomulag breiddist flj ótlega
út til annarra verkamannasambanda.
UAW varð verkalýðshreyfingunni
enn einu sinni til fyrirmyndar.
En það gerðist fleira árið 1950:
það ár var fimm ára samningurinn
gerður. GM fagnaði honum ákaft og
taldi að með honum væri tryggður
fimm ára vinnufriður í iðnaðinum.
Frá sjónarmiði verkamanna var hann
upphaf þráteflis, og alls staðar brauzt
út skæruhernaður, sem hélt áfram
meðan samningurinn var í gildi og
jafnvel þangað til næsti samningur
rann út, 1958. Á þessum átta árum
notuðu verkamenn skæruhernaðinn
til þess að verja rétt sinn til eftirlits
með framleiðslunni, en með aðstoð
sambandsins tókst atvinnurekendum
að ræna þá þeim rétti í áföngum.
Á þessu tímabili óx atvinnurekend-
um ásmegin fyrir stuðning stjórnar
Repúblikana í Washington. Það tók
að draga úr hagvextinum eftir að
„lögregluaðgerðum" Trumans í Kór-
eu lauk. En Bandaríkin héldu áfram
að þokast af braut velferðarríkis inn
á braut styrjaldarríkis: kalda stríðið
hófst, McCarthy kom til sögunnar og
róttækir menn áttu í vök að verjast.
Taft-Hartleylögunum, sem samþykkt
höfðu verið í tíð Trumans, var nú
beitt að undirlagi Eisenhowers. Alls
staðar var talað um sameiningu CIO
294