Tímarit Máls og menningar - 01.12.1963, Side 37

BANDARÍSK BYLTING
Carver til sín meðan hann var upp á
sitt bezta). Þessir nýju verkamenn
eru óaðskiljanlegur hluti hins nýja
framleiðslukerfis, og jafnframt eru
hugmyndir þeirra svo þýðingarmikl-
ar í sambandi við stjórn vinnunnar,
að ekki er unnt að skilja þá frá sjálfri
verksmiðjustjórninni og skipulagi
vinnunnar. í krafti alls þessa hafa
þeir hreiðrað svo um sig innan verk-
smiðjustjórnarinnar, að þeir hafa í
rauninni öll ráð framleiðslunnar í
hendi sér. En á sama hátt og hinir
hálffaglærðu verkamenn á blóma-
skeiði CIO létu undir höfuð leggjast
að taka hin pólitísku völd í sínar
hendur, hafa þessir nýju verkamenn
látið hinum gömlu stjórnendum verk-
smiðjanna eftir að ráða hinni póli-
tísku hlið á starfi þeirra og hvaða til-
gangi það skuli þjóna. Og sökum þess
að þá skortir alla baráttureynslu,
jafnvel í kapphlaupinu um vinnuna,
er þess naumast að vænta, að þeir
eigi nokkurt frumkvæði í hinni póli-
tísku baráttu. Eigi að síður eru þeir
hið nýja vinnuafi, sem komizt hefur
í þýðingarmikla valdaaðstöðu innan
framleiðslunnar, einmitt á þeim tima
þegar öll félagsleg vandamál Banda-
ríkjaþjóðarinnar eru á oddinum.
Sjálfvirknin kemur í stað mann-
anna. Þetta eru vitaskuld ekki ný
sannindi. Hitt er aftur á móti nýtt,
að nú hafa þeir menn, sem bolað er
burt, ekki í neitt annað hús að venda.
Bændurnir, sem flosnuðu upp þegar
vélvæðing landbúnaðarins kom til
sögunnar eftir 1920, gátu farið til
borganna og mannað færiböndin.
Þegar vinnudýrin, eins og t. d. múl-
asnarnir, urðu óþarfir, var blátt
áfram hætt að setj a þá á. Sj álfvirknin
gerir verkamenn óþarfa, en það er
ekki hægt að hætta að setja menn á,
jafnvel þó að framleiðslukerfið gerði
þá óþarfa. í tíð Stalíns voru kúlakk-
arnir og allir þeir, sem ekki vildu ger-
ast samyrkjubændur, einfaldlega
gerðir höfðinu styttri. Þó hefði Stal-
ín getað þolað þá, ef þeir hefðu látið
að vilja hans. En í Bandaríkjunum
kemur sjálfvirknin til sögunnar þeg-
ar iðnaðurinn er kominn á það stig,
að hann getur fullnægt þörfum neyt-
enda, og spurningum um það hvað
gera skuli við fólkið, sem sjálfvirkn-
in hrekur burt af vinnumarkaðinum,
verður æ brýnni með hverjum degin-
um sem líður.
Margir frj álslyndir menn og marx-
istar segja, að nota beri þessa menn
til að reisa skóla og sjúkrahús eða
senda þá til þróunarlandanna að
starfa þar. Slík tillaga væri skynsam-
leg, ef hér væri sósíaliskt þjóðfélag,
en við búum við kapítaliskt þjóðfélag
og í því er fyrst og fremst spurt um
hver sé arðsvonin af fé því sem fram
er lagt.
Það er einungis takmarkaður fjöldi
þessara gömlu verkamanna, sem kapí-
talisminn getur látið starfa við fram-
leiðsluna við þann vinnuhraða, er
307