Tímarit Máls og menningar - 01.12.1963, Blaðsíða 66

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
ustu styrjaldar 1939—45; þá koma
fram ný tónverk í stórum og smáum
formum, 66 symfóníur, 46 óperur, 22
ballettar, 150 hljómsveitarsvítur,
fantasíur og forleikir, 40 kantötur,
400 minni kórverk og 150 kammer-
músíkverk (sónötur, tríó, strokkvart-
ettar).
í Leningrad höfðum við félagar
tækifæri til að kynnast starfsemi so-
vétskra tónskálda og áttum í húsi
tónskáldafélagsins tal við tónskáldið
Salmanof, sem er prófessor við kon-
servatóríið þar í borg. Þegar umræð-
ur bárust að kjörum tónskálda sagði
hann svo frá: Eitt af tónskáldum okk-
ar hefur lokið samningu tónverks og
leggur það fyrir félagið. Þar er nefnd,
sem metur verkið. Ef það uppfyllir
listrænar og þjóðfélagslegar kröfur,
sendum við það í sérstaka músíkdeild
ráðuneytisins ásamt meðmælum okk-
ar og mati. 95% allra þannig inn-
sendra verka eru keypt af ríkinu, og
greidd fyrir þau vinnulaun eftir
stærð og gildi verks, frá 5000 upp í
10.000 rúblur (eru það tvöföld árs-
laun hlj óðfæraleikara t. d. við Bol-
sjoi-leikhúsið). Ráðuneytið sér svo
um flutning verksins á réttum stað og
tíma. Þegar verkið hefur þannig stað-
izt frumuppfærslu, má höfundur
selja handritið músíkforlagi til út-
gáfu og hafa af því frekari tekj ur. •—
í boði hjá sovéttónskáldum í Moskvu,
þar sem viðstadd’r voru m. a. Katsj a-
túrían og fremsti músíkvísindamaður
Sovétríkjanna, Pjotr Savintsef (en
músíkvísindamenn eru einnig með-
limir tónskáldafél. þar í landi), fékk
ég svipaðar upplýsingar; og athygli
mína vakti skoðun þeirra á atónal-
isma, seríalisma, punktúalisma og el-
ektróník, sem þeir töldu ekkert erindi
eiga í konsertsal en gæti verið gagn-
leg sem kúlissufylgja í leikhúsi og til
áherzlu ýmsum atriðum í kvikmynd-
um; músíkina ætti ekki að púlverí-
séra og atómíséra heldur að efla sam-
hald og festu byggingar hennar í
rýtmik, melódík og harmóník svo að
hún dehúmaníséraðist ekki, glataði
aldrei aðgangi að eyra og vitund
mannsins; þessu til áherzlu féll til-
vitnun í Tsjaikovskí, sem segir: „Ég
vildi ekki að úr penna mínum kæmu
symfónísk verk, sem ekkert tjá og að-
eins væru innantómur leikaraskapur
með korður, tempó og módúlasjón-
ir“. Afhenti ég félagsmönnum að lok-
um allmörg islenzk tónverk og hlaut
af þeirra hálfu þrefalda gagngjöf,
bæði nótur og hljómplötur.
Yfirskrift þessarar greinar, „Músík
í Sovétríkjunum“, er svo víðtæk, að
ógjörningur er að gera henni skil á
nokkrum tímaritssíðum. Undanfarið
yfirlit átti samt grosso modo að draga
upp m. a. skyndimynd af arfi, sem
þjóðinni er fenginn til varðveizlu.
011 vaxandi menning byggist á arfi
og gæzlu hans og ávöxtun, hann
skuldbindur til framhaldsþróunar,
svo að afturför og hnignun eigi sér
336