Tímarit Máls og menningar - 01.06.1969, Blaðsíða 68

Timarit Máls og menningar
fasisminn hófst til valda, heimsstyrjöldin síðari geisaði og kommúnismi komst
á í Austur-Evrópu. Það var gerð bylting í Rússlandi, gagnbyltingar í Þýzka-
landi, Austurríki og á Ítalíu, Frakkland var hernumið og borgarastyrj öld háð
á Spáni.
Á þessu tímabili var hvorki gerð innrás í England né heldur varð þar
bylting. Engin grundvallarbreyting varð á stj órnkerfinu frá því um aldamót
og fram á daga kalda stríðsins. Þrátt fyrir tvær styrjaldir var öryggi og
stöðugleik þjóðfélagsins aldrei alvarlega ógnað. Þetta eru svo sjálfsagðir
hlutir fyrir augum flestra Englendinga að þeir hafa aldrei gert sér grein
fyrir því hve útlendingum virðist þetta yfirnáttúrlegt. Þessi afstaða hefur
sumpart orðið þess valdandi að afleiðingar þessarar þróunar á menningar-
sviðinu hafa aldrei verið rannsakaðar á kerfisbundinn hátt. En þessar að-
stæður hafa haft úrslitaáhrif á þróun enskrar hugsunar yfirleitt síðan á dög-
um heimsstyrjaldarinnar fyrri.
Hvaða breyting vekur mesta athygli ef við tökum til athugunar brezkt
menningarlíf um miðja tuttugustu öldina og berum það saman við alda-
mótaárin? Raunar liggur svarið svo í augum uppi að sárafáir hafa veitt því
athygli. Sú breiðfylking innlendra menntamanna sem Annan lýsti hefur þok-
að um set. Skyndilega morar allt af útlendingum í þessu þröngsýna útúrboru-
þjóðfélagi. Æ ofan í æ rekumst við á það að innflytjendur hafa haft úrslita-
áhrif á mótun þeirra þátta þjóðmenningarinnar sem við fjöllum um hér.
Þeir eru ekki allir jafnsnjallir og frumlegir en hitt er óumdeilanlegt að þeir
hafa sem hópur gegnt veigamiklu hlutverki. Eftirfarandi skrá um þá sem
myndað hafa „skóla“ veitir nokkra hugmynd um, hve algengt þetta er.
FrœSigrein: FöSurland:
Ludwig Wittgenstein Heimspeki Austurríki
Bronislaw Malinowski Mannfræði Pólland
Lewis Namier Sagnfræði Pólland
Karl Popper Félagsleg hugmyndafræði Austurriki
Isaiah Berlin Pólitísk hugmyndafræði Rússland
Ernst Gombrich Fagurfræði Austurríki
Hans-Jurgen Eysenck Sálarfræði Þýzkaland
Melanie Klein Sálgreining Austurríki
(Isaac Deutscher Marxismi Pólland)
Þær tvær meiri háttar greinar sem hér eru ekki taldar eru hagfræði og
bókmenntagagnrýni. Kenningar Keynes voru að sjálfsögðu alls ráðandi í
hinni fyrri og Leavis mótaði hina síðarnefndu.
58