Tímarit Máls og menningar - 01.06.1969, Blaðsíða 83

Um nokkra þœtti brezkrar menningar
miðju. Þetta þjóðfélag á enga altæka fræðikenningu um sjálft sig, en það
hefði annaðhvort átt að vera klassísk félagsfræði eða þjóðlegur marxismi.
Sú þj óðfélagsgerð sem þróazt hefur í Englandi er undirrót þess ástands sem
lýst hefur verið en frumorsökin er sú að verkalýðsstéttin hefur aldrei myndað
öfluga byltingarhreyfingu. Af þessu leiddi tvö sérstæð atriði sem báru vott
um það tóm sem þarna var. Aðfluttir „hvítliðar“ fóru að láta til sín taka í
hinu sviplitla enska menningarlífi á hverju sviðinu á fætur öðru og þar kom
að lokum að flestir frammámenn í menningarlífi eyþjóðarinnar voru inn-
flytjendur af ólíkustu gerð. Samtímis gerðist það að vöntunin á menningar-
legri þungamiðju leiddi til rangsnúinna hlutfalla í gerð og eðli einstakra
greina og í sambandi skyldra greina. Heimspeki takmarkaðist við tæknilega
skrásetningu á málinu. Þannig var pólitísk hugmyndafræði rofin úr tengslum
við söguna. Sagnfræði og rannsókn pólitískra hugmynda voru aðskildar. Þær
leituðu sér í staðinn halds og trausts í sálfræðinni. Hagfræðin var slitin úr
tengslum við bæði sagnfræði og pólitíska hugmyndafræði. Það var hring-
laga samsvörun milli hinna einstöku þátta, þannig að saman mynduðu þeir
lokað kerfi.
Þar sem menningin var án eiginlegrar þungamiðju varð hún að skapa ein-
hvers konar kjarna. Þetta var hið ótímabundna sjálf, en í þessari ritgerð
höfum við kynnzt sálnaflakki þess í hverri greininni á fætur annarri. Sú
staðreynd að félagsfræði var ekki til, hvað þá marxismi, varð þess valdandi
að sálfræðihyggja varð alls ráðandi. Sú menning sem hefur ekki tök á að
skilja þjóðfélagið í heild á aðeins eina þrautalendingu: að líta á hinn sálar-
lega kjarna sem frumorsök allrar þj óðfélagslegrar og sögulegrar þróunar.
Það þarf ekki að fjölyrða um hvaða afleiðingar allt þetta hefur haft fyrir
vinstrihreyfinguna í Englandi. Menning sem er samsett með þessum hætti
hefur deyfandi áhrif, hún stuðlar jafnt og þétt að því að viðhalda status quo
í þjóðfélaginu og er seigdrepandi. Inntak brezkrar menningar á vorum tím-
um er slíkt að hún stórskaðar og kyrkir vöxt og viðgang byltingarsinnaðrar
vinstrihreyfingar. Hún gerir vinstriöflunum í bókstaflegum skilningi ókleift
að mynda þau hugtök og grunnhugtök sem með þarf ef brjóta á þjóðfélags-
skipanina til mergjar. En það er algert grundvallarskilyrði fyrir því að
henni verði breytt. Söguþróunin hefur bundið þennan hnút, og hún ein mun
að lokum geta höggvið á hann. Byltingarsinnuð menning verður ekki sköpuð
á einum degi. En það er bæði mögulegt og nauðsynlegt að starfa í byltingar-
sinnuðum anda í brezku menningarlífi. Barátta stúdentanna er upphafið að
slíku starfi. SigurSur Ragnarsson þýddi.
73