Tímarit Máls og menningar - 01.11.1974, Síða 131

Umsagnir um bœkur
nújork margefld kviksetning
áherzlur lífsins færast til
lífið streymir ekki gegnum kölkuð form
Trúlega kannast allir við samsvörunina við
Ijóð Tómasar Guðmundssonar.
Aður var sagt að Pétur Gunarsson teldi
skáldskapinn endurspegla raunveruleikann
umhverfis sig og við höfum séð hvernig
hann gerir sitt ýtrasta til þess að gefa
sanr.a mynd af honum í ljóðum sínum. En
það er hvorki auðvelt né léttbært að hafa
augun vel opin og leita skilnings á hinni
sjúku menningu okkar. Skáldið, sem hefur
færst það í fang, hlýtur á stundum að
fyllast vonleysi og efasemdum um hlutverk
sitt og markmið:
ef ég œtlaði að syngja Ijóð
til lífsins og jarðarinnar
yrði ég að troðfylla gúlann af mold
cnn standa kúlur okkar í brjóstum asíu og
afríku og ameríku
og ef ég œtlaði að syngja lofsöng
um fegurðina á ásýnd hlutanna
yrði ég að afklœðast holdinu
flest börn fœðast enn]>á gömul
og líf þeirra upplitaður dagur
syngdu ]>á um ástina!
ástina sem sclur hárkollur skugga og brjóst
ástina sem selur húsgögn og bvottavélar
Það er líka freistandi að taka vandamál-
unum með kæruleysi og bulla svolítið ...
er ekki Ijóðið sungið í fögnuði?
elsku eggjahvítan mín
þú ert orðin fín!
... eða fyllast örvæntingu og hrópa:
líjið má eklci hœlta að vera skrítið
dagarnir verða að vekja stanzlausa furðu
En Ijóðin í bókinni sem sýna þessa svör-
un eru undantekningar. Ef Pétur léti hér
staðar numið, í vonleysi og örvæntingu,
jafngilti það nokkurs konar uppgjöf eða
þegjandi viðurkenningu á því að ríkjandi
kerfi sé óbreytanlegt, eins konar náttúru-
lögmál sem við stöndum frammi fyrir,
varnarlaus. Engin afstaða gæti verið fjær
Pétri Gunnarssyni og hann hefur alls ekki
sagt sitt síðasta orð:
en við getum breytzt
við breytumst
við slculum breytast
það er hœgt að gera allt öðruvísi
allt getur snúizt við
Auðvaldsþjóðfélagið með neysluæði
sínu, firringu og þversögnum er aðeins
tímabundið ófremdarástand, að mati Pét-
urs, og spurningin er ekki „hvort“ heldur
„hvenær“ við „sundrum kringumstæðunum
sem taka oklcur frjáls og ala okkur upp
þræla“.
En þegar hér er komið sögu, ríkjandi
kerfi hefur verið gagnrýnt, því hafnað og
hvatt til byltingar gæti manni virst sem
hugmyndafræði Péturs Gunnarssonar færi
að riðlast ískyggilega. Hugmyndir hans um
það sem koma skal virðast, við fyrstu sýn,
einhvers konar sambland sósíalisma og
þeirra hugmynda sem kallaðar hafa verið
„flower power“ eða „baráttan fyrir veldi
blómsins":
krajan er um hnitmiðun atvinnuveganna
baráttan er um jafna skiptingu þjóðar-
örari hjartslátt teknanna
óhamda elsku
og 4000 fullnœgingar
En þegar betur er að gáð er þetta hvorki
ýkja sanngjarn né grundaður heildarskiln-
ingur á hugmyndum Péturs. Með hliðsjón
af síðustu ljóðum bókarinnar má ef til vill
segja að kenning hans sé eitthvað í þessa
121