Tímarit Máls og menningar - 01.09.1983, Síða 27

Lofoten-tilraunin
félagslega, menningarlega og efnahagslega þætti. í grundvallaratriðum var
hugmyndin tvíþætt. I fyrsta lagi, að allir nemendur ættu að fá tækifæri til að
vinna að þeim störfum sem mynduðu efnahagslegan grundvöll samfélagsins
sem skólinn var hluti af. I öðru lagi skyldi lögð rík áhersla á að ýmsir
mikilvægir þættir í nánasta umhverfinu fengju meira rúm í námsefni
skólanna. Hugmyndin var einnig kynnt á foreldra- og kennarafundum.
Við val skólanna var lögð áhersla á að þeir væru ólíkir að stærð, væru
dreifðir um svæðið og að mismunur væri á stjórnunar- og kennaraliði, m. a.
hvað varðaði uppruna og menntun. Endanlega voru valdir sjö grunnskólar
með nemendafjölda á bilinu 38—168 og 8 — 16 kennurum. Ahugi þátt-
takenda á tilrauninni var mikill. Sérstaklega þótti eftirtektarvert að áhugi
virtist hvað mestur á þeim þremur stöðum sem byggðu afkomu sína nær
eingöngu á fiskveiðum. Byggðirnar áttu þó margt sameiginlegt og stefnt var
að raunhæfri lausn fyrir alla aðila.
Hver skóli valdi einn fulltrúa sem var ábyrgur fyrir útfærslu starfsins í
sínum skóla og tók auk þess þátt í skipulagningu og samhæfingu verkefna
fyrir heildina. Verkefnin áttu að þróast um leið og unnið væri að þeim
andstætt því að markmið og leiðir væru ákveðin fyrirfram. Rannsóknarhóp-
urinn kallaði þessi vinnubrögð „gagnvirka skipulagningu". Vonast var til að
allir sem að verkefninu ynnu hefðu af því ávinning, nemendur, kennarar og
samfélagið í heild.
Námsefni sem hafði beina tilvísun til staðbundinna sérkenna Lofoten-
svæðisins var tekið saman. Ut voru gefin hefti um jurtir og dýralíf í Lofoten,
sögu Lofoten, atvinnulíf þar og menningarlíf. Auk þess var samin handbók
fyrir kennara, búnir til sjö litskyggnuflokkar og snældur með útvarpsefni
um svæðið.
Afar mismunandi var hvernig nýja námsefnið var notað í skólunum.
Hefðbundnu skólanámi hafði verið skipt í ákveðnar kennslugreinar og það
hafði áhrif á skipulag starfsins, t. d. stundaskrá. Oftast hafði nemandinn
aðeins verið viðtakandi, en kennarinn miðlaði þekkingunni. Með því að
leggja áherslu á nánasta umhverfi nemandans breyttist þessi hlutverka-
skipan. Nemandinn bjó nú einnig yfir þekkingu sem talin var einhvers virði.
Þetta kallaði á nýja skilgreiningu á hugtakinu „hefðbundin skólaþekking“.
Einnig þurfti nú að taka ákvörðun um hvað það var í umhverfi einstakl-
ingsins sem skipti máli að hafa þekkingu á. Með því að gefa staðbundnum
þekkingaratriðum rúm í skólastarfinu var í raun verið að endurskapa hinn
hefðbundna skóla. Nemendur áttu nú ekki eingöngu að læra „fyrir lífið“
heldur miklu fremur „af lífinu".
I Kabelvág skólanum unnu nemendur t. d. saman í hópum að stærri verk-
efnum. Gögnum var safnað allt árið, en að lokum var ein vika tekin til að
377