Tímarit Máls og menningar - 01.09.1983, Qupperneq 94

Tímarit Mdls og menningar
ekkert frá þessu: „Þá gera þær strákinn
vitlausan." (16)
Þetta upphaf að sögu Egils er í bráð-
skemmtilegum furðusagnastíl. Eins og í
furðusögum er ekki spurt að því hvort
lesandí vilji trúa hinu ómögulega, annað
hvort gerir hann það og gengur að
sögunni á hennar forsendum — eða
ekki. Auðvitað gengur lesandi að þessu
og býst við að nú sé í heiminn fæddur
sérkennilegur maður. Kannski hetja eins
og Egill Skalla-Grímsson, sem er stærri
og meiri en aðrir menn frá upphafi? Eða
„sjáandi" sem muni geta séð og skilið
það sem öðrum mönnum er hulið? En
lesandi gæti sparað sér vangaveltur af
þessu tagi því furðusagan hverfur spor-
laust út úr Geirfuglunum. Að frátöldum
fyrstu tveimur köflunum er Agli lýst
sem afar venjulegu barni — hvergi sjást
ummerki þess forskots sem hann hefur
fengið umfram önnur börn. Og til hvers
var þá furðusagan?
Hefðbundin rauns<eissaga
Æskuár Egils á Selatöngum eru áhyggju-
laus og ljúf í öllum aðalatriðum. Hann á
sér öruggt skjól hjá móður sinni og föð-
ur, sem eru gott og traust alþýðufólk.
Egill hefur ekki mikið af föður sínum að
segja en Tóti, móðurbróðir hans, verður
honum allt í senn: föðurstaðgengill,
átrúnaðargoð og vinur.
Og árin líða. Egill litli leikur sér af
hjartans lyst, gengur í skóla, kynnist
kynlífi, ástinni, dauðanum og sorginni.
Hann hlustar á umræður fullorðna
fólksins, vinnur í fiski og fer að hugsa
um pólitík og bókmenntir.
Frá öllu þessu er sagt í hefðbundinni
fyrstu persónu sögu, „þykjustuævi-
minningum" þar sem veruleikablekking-
in er styrkt með ráðum og dáð. Trúverð-
ugleiki sögunnar er styrktur með því að
undirstrika hvað eftir annað óbilandi
minni Egils, hann getur engu gleymt, en
samt vísar hann til „prentaðra" heimilda
máli sínu til enn frekari stuðnings og
þeir Jóhannes, eldri bróðir hans, hjálpast
að við að rifja upp og túlka fólk og
atburði á Selatöngum. Undir lokin segir
svo sögumaður:
Eg hef gert það sem í mínu valdi
stóð, en það er áreiðanlega miklu
minna en Jóhannes bróðir vonaði.
Það eitt var rétt hjá honum að ég
man margt — .. . En eitt er að muna,
annað að vita. Eg skil núna að ég
þekkti ekki einu sinni mömmu og
frænda nógu vel til að svara spurn-
ingum sem Grímur litli Jóhannesson
á eftir að leggja fyrir mig, og það
þýðir að vanþekking mín um alla
aðra getur hvenær sem er breyst í
fordóma. Þeir einir vita allt um sitt
fólk sem búa til skáldsögur. (168)
Saga Egils Grímssonar er sem sagt
ekki skáldsaga, hún er „sönn“ og hún er
sögð með ákveðið markmið í huga.
Það er Jóhannes sem hvetur Egil til að
skrifa söguna. Egill er einn af þeim
Tangamönnum sem hafa átt erfitt með
að lifa nokkru lífi eftir slysið. Hann
drekkur sleitulaust til að halda minning-
unum frá sér. Jóhannes virðist trúa á
skriftirnar sem eins konar sjálfsmeðferð
fyrir bróðurinn og þar að auki trúir
hann því að Egill sé betur fallinn en aðrir
menn til að segja frá Selatöngum af því
að hann „man allt svo vel“. Egill gengst
inn á þetta, hættir að drekka og byrjar
að skrifa þegar hann er búinn að jafna
sig.
Ef ég skil þetta rétt þá er bókinni
ætlað að vera frásögn af fólkinu á Sela-
töngum og lífi þess, sálumessa yfir þeim
444