Tímarit Máls og menningar - 01.09.1984, Blaðsíða 28
Tímarit Máls og menningar
En ekki má gleyma seríunum frá fransk-belgíska svæðinu sem hafa orðið
æ vinsælli á síðasta áratug og eru einkum seldar í bókum. Eignarrétti á
evrópsku seríunum er öðruvísi háttað en í Bandaríkjunum, af því leiðir að
listamennirnir hafa getað þróað tækni sína og búið til betri sögur. Bestu
kúrekasögurnar eru nú orðið teiknaðar í Frakklandi og Belgíu, t.d. „Red
Kelly“ frá 1971 og Blástakkur liðsforingi frá 1963. En dæmigerðar fyrir
þetta svæði eru teiknimyndasögur eins og Astríkur, Lukku-Láki og Fjögur
fræknu.
A stríðsárunum setti stríðið mark sitt á teiknimyndasögurnar. Seríur um
ágæti Englendinga og Bandaríkjamanna streymdu á markaðinn og sömu-
leiðis um illmennsku Japana. Seríurnar urðu grimmari og andstyggilegri á
fimmta áratugnum og um 1950, enda urðu andmælin gegn þeim háværari og
háværari á þeim tíma og breiddust út um allan hinn vestræna heim.
Umræðan varð hörð og henni lauk með því að samþykktar voru í Banda-
ríkjunum reglur um efni teiknimyndasagna. Þar er m.a. tekið fram að ekki
megi segja frá hjónaskilnuðum, nautnum og pyndingum, ekki megi sýna
nakið fólk né ósiðlega klætt. Það er yfir höfuð bannað að höfða til lægri
hvata manneskjunnar. Enn má sjá efst hægra eða vinstra megin á bandarísk-
um teiknimyndaheftum lítið merki þar sem stendur: „Approved by the
code authority" sem er samþykki yfirvalda.
Síðan á stríðsárunum hefur orðið hröð þróun í teiknimyndasögunni sem
tjáningarmiðli, ekki síst kringum framleiðandann Marvel, sem safnaði
mörgum bestu teiknurunum í Bandaríkjunum í kringum sig upp úr 1960
(Hulk, Kóngulóarmaðurinn), og meðal þeirra listamanna sem störfuðu
neðanjarðar og teiknuðu ólöglegar myndasögur. Einnig verða vinsælar á
árunum eftir stríð skopmyndasögur sem ekki snúast um baráttu kynjanna
heldur leggja áherslu á vitsmunalega og beinskeytta kímni. Sem dæmi má
nefna Smáfólkið („Peanuts") og Móra sem finna má í Morgunblaðinu og
ÐV.
I Kína hefur teiknimyndasögum fjölgað eftir byltinguna 1949 og hafa
teiknarar reynt að samhæfa kínverskar teiknihefðir og nútímalegan sósíal-
realisma. Vesturevrópubúum finnst myndirnar mjög kyrrar og oft kæfir
pólitískur boðskapur atburðarásina.
Mibillinn og mál hans
Ekki þarf að læra að lesa myndir eins og stafi. Allir sem sjá geta „lesið“
myndir, líka lítil börn, en ekki lesa allir hið sama úr myndunum. Aldur, kyn
og uppruni skipta máli þegar við lesum myndir eins og þegar við lesum
texta, en við getum miklu betur fært rök fyrir skilningi okkar á rituðu máli.
378