Tímarit Máls og menningar - 01.09.1984, Blaðsíða 63

Sögukennsluskammdegið
taki tillit til allra sjónarmiða sem þeir kunna að túlka. Hlutleysi er mark til
að stefna að þó að enginn nái því. Það er engin ástæða til að ætla að bækur
verði líflausar þó að þær stefni að hlutleysi á þennan hátt. Ef bækurnar fela í
sér ólík sjónarmið má alveg trúa jafnvel kornungum lesendum fyrir því að
taka afstöðu, og það mun reynast skemmtilegra en að fá afstöðuna
innpakkaða frá ríkinu.
4. Viðhorf samfélagsfræðinnar. Oþarft er að hafa mörg orð um sjónarmið
þeirra sem vörðu samfélagsfræðistefnuna, umfram það sem gert er hér að
framan. Þó sakar ekki að minna á kjarna þeirra, t.d. með því að taka upp
nokkur orð úr viðtali Erlu Kristjánsdóttur námstjóra við Guðmund Magn-
ússon í Mbl. 13. nóv.:
Aðaltilgangur sögunnar er að hjálpa fólki til að skilja nútímann betur.
Þegar námsefni í samfélagsfræði hefur verið samið hefur þetta sjónarmið verið
haft að leiðarljósi, og höfundar velt fyrir sér hvað það er í sögu okkar
Islendinga sem getur hjálpað uppvaxandi kynslóð að skilja samfélag nútím-
ans.
Ástæðulaust er að líta á þetta viðhorf sem nokkurs konar svik við söguna.
Henni er ekki gert neitt lægra undir höfði þó að henni sé markvisst beitt til
að gera nútímann skiljanlegan. Miklu frekar hygg ég að sögukennslu sé
styrkur að tengslum við nútímaumhverfi nemenda. Hins vegar kann að vera
að samfélagsfræðisinnum hafi hætt til að vanmeta möguleika sögu sem
námsaðferðar. Gert hefur verið ráð fyrir því að samfélagsfræðinámið snerist
um lykilhugtök og meginhugmyndir. Lykilhugtökin eru mjög almenn: um-
hverfi, félagsleg samskipti, félagsmótun, togstreita. Meginhugmyndirnar
eru líka almennar hugmyndir og hvorki stað- né tímabundnar: möguleikar
manna til að nýta umhverfi sitt eru m.a. háðir tæknikunnáttu þeirra. Síðan á
að skipa námsefni þannig saman að það stuðli að skilningi á þeim lykilhug-
tökum og meginhugmyndum sem liggja til grundvallar hverju sinni. Þessi
aðferð er sýnilega meira í ætt við alhæfandi félagsvísindi (félagsfræði,
hagfræði, mannfræði o.fl.) en sögu. Eg held að hitt kæmi fullt eins vel til
greina að nota sögulegt samhengi sem tengiefni samfélagsfræðinnar, taka
fyrir saman það sem gerðist eða var á sama stað og sama tíma eða í tímaröð.
Það mundi engan veginn útiloka að þætta saman við söguna eins mikilli
landafræði og félagsfræði og ástæða þætti til.
Stundum ganga samfélagsfræðimenn jafnvel svo langt að afneita allri
samfelldri sögu handa börnum. Þetta sjónarmið kemur fram í annars merkri
grein Lofts Guttormssonar í Þjóðviljanum helgina 21,—22. jan. Þar gengur
413