Tímarit Máls og menningar - 01.05.1985, Qupperneq 17

Trönurnar fljtiga
Magnús Pálsson hefur starfað töluvert með Súmhópnum en hefur þó
nokkra sérstöðu; bæði er hann eldri en þeir og eins hefur hann haft meiri
afskipti af yngri mönnum en margur annar og verið tengiliður þeirra við
hræringar í bókagerðarlist heima sem erlendis. Á þetta einkum við um
kennslu hans í myndlistarskólum. Súm samtökin voru upprunalega stofnuð
sem lausleg samtök ungra myndlistarmanna sem vildu koma á framfæri
nýjum hugmyndum og stefnum og var eðlilegt að Magnús ætti samstarf við
þá. Gallerí Súm var stofnað 1968 og um það leyti varð Fluxus straumurinn
ráðandi í samtökunum sem sjá má af sýningarskrá Súm sýningarinnar frá
1969, þar sem fjölmargir erlendir Fluxarar sýndu verk sín. Þessi sýningar-
skrá er jafnframt ein sú fyrsta hérlendis þar sem gætir tilhneigingar til þess
að hanna sýningarskrána sem sjálfstætt bókverk. En fyrsta samsýningar-
skráin sem er beinlínis gerð með þetta í huga er sýningarskrá Súm frá Lista-
hátíð 1972. Sú sýningarskrá er ekki einfaldlega skrá með lista yfir þátttak-
endur og verk þeirra ásamt myndum af verkunum, heldur fékk hver
þátttakandi eina opnu í sinn hlut og vann sjálfstætt verk fyrir hana. Þessi
hugmynd hefur verið allvinsæl í sýningarskrám og verið útfærð á marga
vegu, stundum þannig að verkið verður ekki að einni heild fyrr en opnan
hefur verið lögð saman, þannig að verkið er að þessu leyti ósýnilegt. Sem
dæmi um eina grallaralegustu útfærslu á þessari hugmynd má nefna verk úr
annarri sýningarskrá, fyrir samsýningu á vegum Suðurgötu 7 í Gallerí Zona
í Flórens 1979. Verk Hannesar Lárussonar í þeirri skrá er þannig að á vinstri
síðu er mynd af jarðvegi og steini en á hægri síðu mynd af glugga í báru-
járnshúsi. Þegar opnunni er lokað lendir steinninn í rúðunni og lesandinn í
sporum hrekkjalómsins sem hefur ekkert þarfara að gera en taka til fótanna.
Súm samtökin gáfu út alls fimm sýningarskrár þar sem þessum leikreglum
var fylgt í mismiklum mæli. En sýningarskrár minni samsýninga hafa
stundum verið í formi bóka sem listamennirnir hafa búið til sérstaklega fyrir
sýninguna og haldið er saman í umslagi eða öskju. Þetta hefur einkum átt
við um sýningar erlendis. Hver bók er þá sjálfstætt verk eða heimild um
önnur verk svo sem gjörninga, landlist eða annað þess háttar. Þetta form var
notað fyrir samsýningu Sigurðar Guðmundssonar, Hreins Friðfinnssonar,
Douwe Jan Bakker og Kristjáns Guðmundssonar í Frans Hals safninu í
Hollandi 1974 og fyrir sýningu sömu Islendinga og Þórðar Ben Sveins-
sonar, (^a va? Qa va (Hress? Hress) við opnun Pompidou listamiðstöðvar-
innar í París 1977. Yngri menn hafa líka nýtt sér þetta form og er skemmst
að minnast sýningar nokkurra ungra myndlistarmanna íslenskra í Fodor
safninu í Amsterdam 1983. Þeir voru 9 talsins, hver með sína bók sem
safnað var saman í þar til gerða öskju undir nafninu Thick Air.
Auk bókagerðar í tengslum við sýningar hafa flestir Súmmarar gert eitt og
151