Tímarit Máls og menningar - 01.02.1989, Side 117

Skdldid
jakkafötum veturinn allan. Þeir sem lögðu leið sína hjá Vimmelskaftet voru
meðal hinna fáu sem könnuðust við svipinn. Þrjátíu árum seinna rifjar einn
þeirra upp mynd skáldsins frá þessum dögum. Eg sé hann ennþá fyrir mér,
ritar Robert Schmidt. Hann víkur til hliðar og þrýstir sér að veggnum eins
og sært dýr sem vogar sér ekki að vera til. Andlit hans markað af sulti og
taugaspennu. Eg sá hann margsinnis, ævinlega frakkalausan, og var í engum
vafa um að skáld væri á ferð. Að hann geymdi í sál sinni „hið háskalega"
sem Hamlet talar um. Þjáning sú sem fylgir skáldkölluninni var brennd í
andlitið. - Um þetta leyti var líf Jóhanns að taka nýja stefnu. Fá ár voru
liðin frá því að hann kom til Hafnar í fyrsta sinn - piltungur með kistu og
hest, kannski hvítan, og ætlaði sér að sigra heiminn. A hafnarbakkanum var
ys og þjs ókunnra daga. Hús teygðu fingur sína til himins. Fáir tóku eftir
því að Ikarus var kominn í bæinn með hestinn. Jóhann var og ekki orðinn
sá heimsmaður sem síðar varð. Fötin út vaðmáli og hárburstinn týndur. A
bryggjunni tók fornkunningi hans á móti honum. Þeir héldu síðan gegnum
Nýhöfnina og brátt sagði þorstinn til sín. Það þurfti að halda upp á endur-
fundina. Hinum ungu Islendingum þótti þá óvænlega horfa. Það yrði erfitt
verk að teyma hrossið niður í einhvern vínkjallarann og óvíst að því yrði
vel tekið. Þeir gripu því til þess ráðs að tjóðra hann við ljósastaur á götu-
horni við Kóngsins Nýjatorg. Eftir drykklanga stund var svo áfram haldið
á hvítum hestum upp á bláan himinbogann.
Arið 1912 var enn ekki gengið í garð, ár brúðkaups og frægðar. Þann
fimmta nóvember það ár gengu þau Jóhann og Ib loks í hjónaband. Sigur-
inn var og í höfn því Fjalla-Eyvindur hafði verið frumsýndur í maímánuði
við mikinn fögnuð. Síðan hafði frægðarsólin risið jafnt og þétt. Robert
Schmidt var á frumsýningunni í Dagmarleikhúsinu. Að hans sögn urðu
gleðilæti áhorfenda að þrumuveðri þegar tjaldið féll eftir seinasta þátt. Frú
Dybvad sem lék Höllu buktaði sig og beygði ásamt Adam Poulsen en lófa-
takið efldist einungis við það svo dundi í húsinu. Manngrúinn hrópaði:
Skáldið, skáldið! - en enginn á sviðinu vissi hvar skáldið var. Náið í mann-
inn nú þegar, sagði frú Dybvad við sviðsstjórann og hristi hann til. En ég
veit ekki hvar hann er, var svarað. Það verður hneyksli komi hann ekki
fram, endurtók leikkonan með aðvífandi óveður í röddinni, skapmikil
kona og ákveðin. Þú verður að finna hann! Nú voru góð ráð dýr því Jó-
hann virtist með öllu horfinn. Um síðir fannst hann þó inni í dimmu
skúmaskoti í kaffistofu leikhússins. Þaðan var hann dreginn og nánast bor-
inn upp á leiksviðið. Ég hef aldrei, ritar Robert Schmidt, séð jafn skelfingu
lostinn mann á sviði í leikhúsi. Frú Dybvad hreif hann til sín og inn í haf
ljósanna nær dauða en lífi. Þannig hafa þeir litið út, hinir dæmdu, þegar
þeir biðu þess fyrir einni og hálfri öld að láta lífið á höggstokknum. -
107