Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.02.1989, Blaðsíða 132

Tímarit Máls og menningar - 01.02.1989, Blaðsíða 132
Tímarit Máls og menningar studd tilgáta: hún byggir á forsendu sem getur verið rétt en þarf ekki að vera það, - sem sé þeirri að til hafi verið eitt „frumhandrit" og þau handrit sem til eru séu komin af því og greinist í flokka eftir beinni ættartölu. Vandi útgefanda sé því sá einn að finna texta sem standi sem næst þessu „frumhandriti". En nú vita menn, að á þeim tímum sem heim- ildir ná yfir á annað borð, ber það oft við, að rithöfundar sleppa ekki hendi af verkum sínum, þótt þeir séu búnir að láta þau frá sér: þeir endurbæta textann og breyta honum og birta kannske fleiri en eina endurskoðaða útgáfu. Einar Ol- afur lætur sér til hugar koma, að sérstök lesafbrigði eins handritaflokksins eigi rætur sínar að rekja til leiðréttinga höf- undar sjálfs. En ef við göngum nú skrefi lengra og ímyndum okkur, að höfundur hafi gert úr garði nýja og endurskoðaða útgáfu af Njálu nokkru eftir að verkið var farið að ganga manna á meðal og handrit farin að tímgast og greinast í kvíslir, og menn hafi kannske lagt það á sig að skrifa upp meira eða minna af þessum breytingum í þau handrit sem þeir áttu fyrir, þá myndi það vitanlega setja mikið strik í reikninginn hvað snertir ættartölu handritanna. Þá væri sem sé ekki til eitt „frumhandrit" held- ur tvö, og á mismunandi stöðum í ætt- artölunni, sem myndi kannske breytast við það, og þannig gætu lesafbrigði, sem verða ekki rakin til elsta handritsins, samt verið frá höfundi komin. „Gæðin“ ein gætu ekki skorið úr um það, því að þess eru næg dæmi að höfundar hafi spillt sínum eigin verkum með breyt- ingum. Þessi hugmynd kann að þykja langsótt, enda er hún fyrst og fremst sett fram til að sýna, að forsendan fyrir ættarskrá Einars Ólafs þurfi ekki að vera hin eina rétta. En hún er samt ekki með öllu gripin út úr lausu lofti: ættar- skráin er ákaflega flókin, svo virðist sem afritarar hafi furðu oft skipt um forrit, ýmis handrit eru með „blönduðum texta“. Einar Ólafur bendir jafnvel á að dreifing sumra lesafbrigða sé ekki í sam- ræmi við flokkaskiptingu handrita að öðru leyti, og er því freistandi að reyna að leita annarra skýringa á þessari flækju en þeirra venjulegu breytinga sem afritarar gera smám saman, t.d. með því að gera ráð fyrir endurskoðun sem sérstakt mark hafi verið tekið á. Það væri mjög fróðlegt að athuga lesaf- brigði með það fyrir augum að finna hvar og hvenær þau hafi komist inn í ættartölu handrita, hvaða ástæða sé fyr- ir þeim og hvort þau bendi til einhverr- ar sérstakrar „endurskoðunar" (einnar eða fleiri). En hvernig sem því er farið er naumast hægt að draga aðrar ályktan- ir af þessum bollaleggingum en þá, að einu Njálutextarnir sem við vitum fyrir víst að hafi verið til á dögum höfundar sjálfs eða þeirra manna, sem gátu mun- að hvernig hann var eygður, eru þeir textar sem elstu skinnhandritin hafa að geyma. Það er því leyfilegt að taka út- gáfu Einars Ól. Sveinssonar með nokkrum fyrirvara og óska eftir öðrum texta, en með því að kjósa heldur útgáfu Konráðs Gíslasonar er hins vegar verið að stíga allstórt skref aftur á bak. Slíkt val er heldur ekki í samræmi við anda útgáfu Svarts á hvítu, því Njáls saga sker sig út: að öðru leyti virðist textaval útgáfunnar vera vandað og í samræmi við kröfur tímans, og er það óneitanlega mikill kostur, hvort sem lit- ið er á hana sem „menntamannaútgáfu“ eða „alþýðlega útgáfu". En þá er að líta á tilhögun útgáfunnar í heild. Aðstand- 122
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.