Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.02.1989, Side 134

Tímarit Máls og menningar - 01.02.1989, Side 134
Tímarit Mdls og menningar hverju rökréttu samhengi, og er naum- ast hægt að finna skýrari leiðarvísi fyrir lesendur en einhverja slíka röðun. Jafn- framt er á þennan hátt auðveldara að koma fyrir kortum, þar sem hægt er að hafa landshlutakort fyrir margar sögur í einu, en í þriggja binda út gáfu Svarts á hvítu vantar alveg kort, og þótt þau fylgi með annars staðar er það bagalegt. En „undantekningarnar" sem áðan voru nefndar ættu að verða mönnum að hvatningu til að skilgreina betur tengsl- in milli sagnanna og raða þeim kannske á enn skýrari hátt í flokka: hefði það einmitt verið verðugt verkefni í útgáfu eins og þessari. Hin meginreglan sem fylgt er í þess- ari útgáfu er svo valið á stafsetningu: leggja útgefendur á það ríka áherslu, að þeir prenti sögurnar með nútímastaf- setningu en ekki einhverri samræmdri stafsetningu fornri sem sé „sköpunar- verk skólameistara á 19. öld“. Ef einhverjum algerlega ókunnugum manni bærist til eyrna bergmálið af um- ræðum Islendinga og deilum um þetta mál án þess að hann ætti þess kost að kynnast málavöxtum að öðru leyti, gæti hann naumast dregið aðra ályktun en þá að stafsetningin væri algert sáluhjálpar- atriði: milli þessara tveggja tegunda réttritunar væri slík hyldýpisgjá, að þeir sem vanir væru nútímastafsetningu ættu í mestu erfiðleikum með að stauta sig fram úr texta með einhverri „fornri staf- setningu" sem vondir málfræðingar hefðu fundið upp mönnum til hrelling- ar. Væri vandamálið eitthvað keimlíkt því sem er í írsku, en þar er „gamla staf- setningin" svo hlaðin stöfum, sem ekki eru bornir fram og sleppt er í „nýju stafsetningunni" að orðin verða fyrir meiri háttar myndbreytingu eftir því hvorri þeirra er fylgt: þau orð sem rituð eru „cloim“ og „cónaí“ samkvæmt nýju stafsetningunni voru „claoidhim" og comhnaidhe“ samkvæmt hinni eldri. Geta tölfróðir menn reiknað út ná- kvæmlega hvað orðin styttast mikið við breytinguna, en svo virðist sem það sé eitthvað í kringum 40-50% í ofanskráð- um dæmum, þannig að henni fylgir greinilega talsverður pappírssparnaður ofan á annað. En stafsetningarmálum Islendinga er á talsvert annan veg háttað, og er löngu kominn tími til að einhver poti vísi- fingrinum í áttina að einföldustu grund- vallaratriðunum, sem ættu þó að liggja í augum uppi, ef þannig mætti koma í veg fyrir misskilning og rugling af þessu tagi. A „samræmdri stafsetningu fornri“ og „nútímastafsetningu" er enginn grundvallarmunur að heita má, í fyrra réttritunarkerfinu eru t.d. ekki neinir aukastafir sem hið síðara hafi fellt nið- ur, í því eru aðeins þrjú stafatákn öðru- vísi og valda litlum vanda, engin stór- vægileg breyting verður á byggingu orðanna, þegar farið er úr einu kerfi í annað, og því er ekki annað hægt að segja en orðmyndirnar séu í öllum meg- inatriðum eins. Ef sleppt er breytingum á einstökum orðum (en sams konar tví- myndir orða eru reyndar til samtímis í málinu á öllum tímum), er munurinn einkum fólginn í fáeinum skýrum og mjög kerfisbundnum atriðum. Það er þess vegna fráleitt að halda því fram í alvöru, að „samræmd stafsetning forn“ hafi nokkurn tíma orðið nokkrum þeim manni til trafala sem ætlaði raunveru- lega að lesa eitthvert fornritanna, hvað þá að hún hafi komið í veg fyrir lestur- inn. Eg nota hér eintölu af ásettu ráði, því það tekur ekki nema örskotsstund að átta sig á því í eitt skipti fyrir öll, að í „samræmdri stafsetningu fornri“ er 124
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.