Gripla - 01.01.1998, Page 51
DAVÍÐ ERLINGSSON
MANNESKJA ER DÝR OG HENNI ER HÆTT
Um nykrað
1 Inngangur
There was a young lady of Niger
Who smiled as she rode on a tiger.
They came back from the ride
with the lady inside
And the smile on the face of the tiger.
Með þessari vfsu tekur Shlomith Rimmon-Kenan til máls í bókinni Narra-
tive Fiction: Contemporary Poetics. Bókarheitið segir: frásagnaskáldskapur í
nokkru samhengi við skáldskaparfræði samtímans, og það er einmitt frá-
sagnareðli vísunnar, það að hún ber í sér sögu, sem höfundurinn vill færa sér
í nyt. Án tengsla við verk Rimmon-Kenans að öðru leyti er þessi vísa einnig
hér valin til að vera staður til þess að hefja umræðu um merkingu þess fyrir-
bæris í skáldskap sem nefnt hefur verið nykrað og um gildi þess í þeirri
fagurfræði sem leitast við að gera sér grein fyrir frumþáttum mannlegrar
skynjunar og merkingar. Til þessa liggur í botninn sama almenna ástæða og
Rimmon-Kenan hafði, en einnig sértæk ástæða sem í ljós mun hér koma.
Vísan er af þeirri kveðskapartegund sem um sinn hefur nefnzt limra á
íslenzku; hún er stundum í ritum eignuð Cosmo nokkrum Monkhouse, og
uppruni hennar varð að sjálfsögðu í Bretlandi; hún er að allsterkum líkindum
ort ekki langt frá upptökum kveðskapartegundarinnar, á 19. öld. Mikið af
þessari kveðskapargrein auðkennist af því, að í henni gerist það fráleita og
óvænta, það sem að „raunsærri“ sýn er ógemingur, í glaðlegri eða hressilegri
frásögn. Þetta skal hér vera nefnt með hugann við, og af því að það varðar að
sínu leyti, það hlutverk og eðli alls alvarlegs skáldskapar (hvort sem hann er
kíminn eða ekki) að vera landamæravarzla og landamærakönnun menningar-
heimsins, sem vitanlega er einnig hugmyndaheimur, og leitast við að gera það
þar heimakomið og kunnugt sem þetta er gerlegt við, en hafna öðru og vísa
því út í villiveröldina. Sbr. 2. og 3. kafla hér á eftir.
Sagan sem vísan ber í sér er hræðileg, því að hún lýsir samruna mannvem