Gripla - 01.01.1998, Page 95

VERGIL-PÁVERKNAD PÁ NORR0N LITTERATUR
93
Det er ikkje lett á f0restella seg at dei som dikta váre overleverte edda-
kvede, eller forfattaren av Vglsunga saga, har kjent og brukt Vergils dikting
direkte. Alle parallellar med Vergil i eddakveda og Vglsunga saga er der
overfprte til eit norr0nt milj0 og st0ypte saman med element av ekte ger-
mansk eller nordisk opphav, fyrst og fremst med segnene om Sigurðr Fáfnis-
bani og Guðrún Gjúkadóttir. Ein má dá helst tru at dei draga som minner om
Vergil báde i eddakveda og Vplsunga saga, har komi inn i endá eldre nordisk
dikting som har teki opp innslag frá Vergil. Denne diktinga má likevel ha
vorti til pá ei tid dá latinsk skulelærdom og Vergil var vel kjende blant dei
som sysla med litteratur i Norden.21
Denne eldre nordiske diktinga med innslag frá Vergil, har tilfprt Vergil-
innhaldet viktige nye drag. Nár det gjeld Dido-stoffet, lyt ein her fyrst og
fremst tenkja pá psykologien. Vergils Dido er full av motstridande tankar og
kjensler som har overmakta kvar sin gong. I den stunda dá Dido d0yr, er det
likevel berre hat mot Æneas som fyller sinnet hennar.
Ogsá i Nibelungenlied og Þiðreks saga er Brynhildr pá same máten berre
full av krenking, hat og hemnhug sá langt vi kan fylgja henne.
I eddaoverleveringa er sinnelaget til Brynhildr derimot meir samansett.
Brynhildr kjenner seg fyrst djupt krenkt og hatar Sigurðr. Men samstundes
lever ovundringa hennar for Sigurðr vidare i lpynd, og bryt fram pá nytt nár
sinnet hennar kjem ut av sin normale balanse. Dette kjem fram ikkje berre i
Brot af Sigurðarkviðu, Guðrúnarkviða in fyrsta og Sigurðarkviða in skamma,
men og i Vglsunga saga.
I Vglsunga saga seier Brynhildr til Sigurðr ein stad: „Eigi veizt þú gerla
mitt eðli. Þú berr af gllum mgnnum, en þér hefir engi kona orðit leiðari en
ek“ (Vglsunga saga 1906-1908:76). Dette er og grunntanken i den islending-
soga som har den tydelegaste og kunstnarleg mest raffinerte varianten av
Dido-motivet, Laxdœla saga. Vi har likevel ein skilnad mellom Brynhilds
máte á te seg pá i eddadikta og Guðrún Osvífrsdóttirs i Laxdœla. I edda-
tradisjonen bryt Brynhilds undertrykte kjærleik til Sigurðr opi fram straks
Sigurðr er drepen og hemnen fullfprt. I Laxdœla saga er derimot Guðrúns
kjærleik til han ho tok livet av, ei glo som ligg l0ynd i inste hjartekráa hennar
21 Andersson (1981:25), i tilslutning tii fleire eldre granskarar, meiner at viktige element i dei
norrdne frásegnene om Brynhildr og Guðrún (t.d. Brynhilds tám, Guðrúns falke-draum, dobbelt-
bryllaupet og tretta i ei hall) er overtekne frá tysk tradisjon i det 12. og 13. h. á. Det ligg nær á
tenkja seg at dei elementa som kan fprast attende pá Æneiden, er overtekne pá same tid. - Heus-
ler (1922:319, 1973:155) seier: „Auch die nordischen Dichter waren nicht nur aufs Bewahren
ausgegangen: auch ihnen galten diese Sudlandsfabeln als Vorwiirfe zu eigenem Schaffen. Die
islandische Briinhild war etwas anderes geworden als die der Franken."