Gripla - 01.01.1998, Qupperneq 245

SKÁLDIN ÞRJÚ OG ÞJÓÐIN
243
leifs Ásgeirssonar á Hákoni Hlaðajarli fyrir rangsleitni. Aðalefnið í Hákoni
jarli hefur Gnmur svo sótt í sömu sögu (sjá Fommanna sögur 1:207-217). En
þrátt fyrir glæpi Hlaðajarlsins er eins og leynist hjá Gnmi samúðarvottur með
Hákoni jarli í kvæðinu samnefnda fyrir að hafa ekki fallið „á fleina þingum“
í stað þess að neyðast til að „fela sig hjá vændiskonum“ og „barkaskorinn
vera af þræli“.
Á efni úr sögu Ólafs konungs hins helga (Fommanna sögur IV:337-341)
stiklar Grímur svo á stóru í kvæðinu um Amljót gellina, útilegumanninn
ógæfusama sem þyrmir fátækum „og þeim, sem fara villir vegar / vísar hann
á rétta leið“ (Grímur Thomsen II 1934:76). Enn sækir Grímur efnið í sögu
sama konungs (Fommanna sögur V: 117-118) í kvæðið Kálfur Ámason og
Sveinn Alfífuson. Norski stórhöfðinginn Kálfur er í þessu kvæði á flótta
undan Sveini konungi Alfífusyni sem hann hafði stutt til valda, en nú þykist
konungur ekki þurfa hans lengur við. í kvæðinu Kálfur Árnason og Magnús
góði er Kálfur enn hætt kominn sökum reiði konungs, en í þetta sinn er það
Magnús, sonur Ólafs helga sem náð hafði Noregi undir sig með stuðningi
Kálfs og annarra bændahöfðingja en leitaði nú sakargifta á hendur Kálfi til að
koma honum fyrir kattarnef (Fommanna sögur VI:36-37). Kvæðið endar svo
á því að Kálfur hefði átt að þreyja í víkingu um Vestureyjar „en þjóna kóng-
um aldrei meir“ (Grímur Thomsen II 1934:66). í stað þess sættist hann við
Harald harðráða Sigurðarson, sem tók við ríki að Magnúsi frænda sínum
látnum og varð ráðbani Kálfs eins og Finnur bróðir hans kallaði hann og
stendur í Haralds sögu harðráða (Fommanna sögur VI:293-295).
I kvæðinu Halldóri Snorrasyni yrkir Grímur um það hvemig Halldóri tekst
með stillingu og hugrekki að knýja konung til réttra reikningsskila við sig.
Amheiður Sigurðardóttir (1962:258) hefur með nákvæmri greinargerð fyrir
heimildanotkun skáldsins sýnt fram á hvemig
skáldið hefur tekið smábrot hér og hvar úr þættinum Halldórs þætti
hinum síðari í Fommanna sögum VI, capp. 43—46 og fellt þau saman,
unz þau mynda órofa heild með ósviknum blæ fomsögunnar.
I Jómsvíkinga sögu (Fommanna sögur XF68-73) hefur Grímur fundið
höfðingjann Pálnatóka, sem ekki hafði hikað við að segja fóstra sínum Sveini
tjúguskeggi Danakonungi fyrst beiskan sannleikann um dauða Haralds
Gormssonar föður hans í sjálfri erfisdrykkjunni og kljúfa svo rógberann
Fjölni í herðar niður fyrir að snúa reiði konungs gegn sér; sjálfur hafði
konungur hvatt Pálnatóka til föðurvígsins. Kvæðislokin eru nokkuð breytt frá
heimildinni; þar stendur að Pálnatóki hafi komist úr erfisdrykkjunni óáreittur