Gripla - 01.01.1998, Qupperneq 249

SKÁLDIN ÞRJÚ OG ÞJÓÐIN
247
konungs. Síðar býður hún honum allt „sem svannar eiga til og hafa falt“ en þá
hafnar hann öllu öðru en því „að ánauðug hún væri stjómar þý, / — því hjart-
að orðið kyrrt var þá og kalt“ (Grímur Thomsen II 1934:69). Hann minnist
þess með stolti hvemig „höfuðið í hjartans kom þá stað / og hefur Frökkum
nokkuð afrekað" (II 1934:69). Eitt hinna ótrúlegustu afreka hefur sjálfsagt
verið þegar honum tókst á banasænginni að koma upp um samsæri sem
Gaston bróðir konungs og hertoginn Cinq-Mars höfðu stofnað til gegn hon-
um (Knecht 1991:61-62). Víst er um það að þá hefur forsprakkanum „orðið
meint,“ enda hálshöggvinn. Hann hefur þá ekki hlegið lengur eins og sumir
aðrir hennar dýrlingar, svo sem Gaston konungsbróðir, en hann hann hefur
vafalítið fellt tár þegar hann varð að flýja hið blíða Frakkland í ofboði. Þessir
tignarmenn höfðu gert sig seka um landráð og er víst varla ofmælt að Grímur
léti kardínálanum verða á munni: „Fjandmenn ég á ei / Frakklands nema sé.“
En nokkur huggun hefur það verið kardínálanum að „flestum hef ég komið
þeim á hné“ og sumir þeirra voru einmitt nokkrir þeirra sem hin göfga kona
hafði leitað með „gabbs og háðungar“.
Annað kvæði í þessum flokki er Sverrir konungur sem minnist þess að
þrátt fyrir bann páfa og biskups sé „hásætið heimilt“ honum og svo hrannast
minningamar upp um langa og stranga valdabaráttu og að lokum býður hann
þessum höfðingjum byrginn því „kórónaður kóngur er ég“ (Grímur Thomsen
II 1934:67). í Líkför Karls XII. er einnig lýst þrautseigjunni en á þessum tím-
um sáu menn hann í rómantískum bjarma fjarlægðarinnar eftir að skáldið
Esaias Tegnér hafði reist minningu þessa konunglega vígabrands úr rústum
mikils ósigurs.
Kvæðið Alexander við Ganges lýsir því hve miklum herforingjum reynist
það auðvelt að blása í glæður metnaðarins svo að hann blossi upp. Hæðnis-
legri eru Göngu-Hrólfur að ekki sé minnst á Víkinga skím, en Þjóðvaldur
Frakkakóngur er launkímið kvæði.
Grímur orti kvæðið Olífant um homið sem hin foma franska hetja Rollant
þeytti uns hjartað brast í örvæntingarfullri bæn um liðsauka sem aldrei barst
vegna svika Ganelos. Eins og aðrir frjálshuga menn á 19. öld gleymdi Grím-
ur ekki heldur Poniatowski sem sagði hættulega særður: „Drottinn hefur
treyst mér fyrir heiðri Pólveija. Eg get ekki látið hann af hendi nema til Drott-
ins.“6
6 Samnefnt kvæði (Poniatowsky) var ort 1831 þegar Pólverjar gerðu uppreisn gegn Rússum,
sbr. Pierre Jean de Béranger [1859]:265 neðanmáls.