Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2011, Side 206

206
JONATHAN COLE
úr starfi vegna skoðana sinna heldur hversu margir þeir gætu verið.
Kennarastéttin eins og hún leggur sig hefur verið kúguð til hlýðni.“58
Þegar litið er til baka yfir þessa tíma í sögu okkar þegar borgaralegt
frelsi var takmarkað í nafni þjóðaröryggis, þegar háskólarnir voru þving-
aðir til að draga úr akademísku frelsi og rannsóknafrelsi sjáum við hvernig
munstur öfganna stefndi í hættu þeim grunni sem góðir rannsóknahá-
skólar hvíla á. Í nafni þjóðaröryggis gerði Bushstjórnin líka ráðstafanir sem
höfðu áhrif á stofnanir okkar. Sumar þeirra voru svipaðar þeim ráðstöfun-
58 New York Herald Tribune, 24. desember 1947 eins og vísað er til í Perilous Time eftir
Stone, en hann fann aftur á móti tilvísunina í bók Davids Caute The Great Fear:
The Anti­Communist Purge Under Truman and Eisenhower (New York: Simon og
Schuster, 1978), bls. 26–27. Skáletrið upprunalegt. Síðan Hutchins setti fram
fræga vörn sína fyrir akademísku frelsi og hugmyndinni um háskóla hafa komið
fram margir málsnjallir verjendur hins akademíska frelsis þegar mest reið á að
verja það. Það er kannski ekki að undra að margir þeirra málsnjöllustu komu frá
Chicago háskóla á hinum róstusömu tímum stúdentamótmælanna á sjöunda ára-
tug tuttugustu aldar. Andspænis hörðum viðbrögðum almennings við óeirðum í
háskólunum þegar stúdentar mótmæltu Víetnamstríðinu og trúðu því að hægt
væri að fullkomna stofnanirnar með jöfnuði kynþátta og kynja, hélt Edward H.
Levi, rektor háskólans í Chicago, fast við kjarna hugmyndarinnar um frelsi frá
utanaðkomandi pólitískum afskiptum í bók sinni Points of View: Talks on Education
(Chicago: University of Chicago Press, 1969), bls. 16–18. Hann varði frelsi ein-
staklinga til að gagnrýna og til að þróa sín eigin sjónarmið hversu ergilegt sem það
kynni að vera fyrir samstarfsmenn þeirra og heiminn utan háskólans:
„Háskólinn hefur verið miðstöð sjálfsgagnrýni í samfélagi okkar […] Hlutverk
háskólans er ekki reist á hugmyndinni um hlutleysi eða tómlæti um vandamál sam-
félagsins, heldur á þeim einu tökum háskólans sem honum leyfist að beita. Þetta er
íhaldssamt hlutverk vegna þess að það metur menningarheima og hugmyndir um
leið og það bindur sig við rökhugsun. Það er byltingarkennt vegna þess að það
snýst um að uppgötva og vita. Það er yfirlætislaust vegna þess að það viðurkennir
að erfiðleikarnir eru miklir og mælikvarðarnir strangir […] Maður gefur ekki
háskólanum í Chicago fyrirmæli um hverskonar spurninga hann ætti að spyrja eða
hvaða sjónarmið prófessorar ættu að hafa. Ég geri ekki ráð fyrir því að nokkurn
tíma hafi sjónarmið allra prófessoranna verið öllu samfélaginu að skapi. Á tímum
þegar þess er krafist af sumum hópum að háskólinn sem stofnun taki opinbera
afstöðu til félagslegra eða pólitískra aðgerða eða loki háskólanum fyrir þeim sem
gefa röng skilaboð með nærveru sinni. Þessi krafa um frelsi innan háskólans getur
virst annaðhvort úrelt eða prófsteinn á það hvort háskólinn hafi meint það sem
hann var alltaf að segja. Ég tel að við höfum sýnt fram á það og ég treysti því að við
munum sýna að okkur er alvara með skuldbindingu við frelsið – að rannsaka, að
vita og að tala. Fyrir þá sem harma þessa niðurstöðu og trúa því að háskólann sé
mögulegt og nauðsynlegt að nýta í þeim tilgangi að stýra félagslegum breytingum
í samfélaginu gæti eftirfarandi verið bót í máli: Heimur lærdóms er alltof flókinn
til að honum sé hægt að stýra á þennan hátt; niðurstaðan mundi alltaf valda von-
brigðum.“