Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2015, Page 60

59
Fordæmi merkra manna glæðir ímyndunarafl tiginna ungmenna, en
þær hugmyndir sem koma þar fram eru enn mikilvægari, því það er
af þeim, sem það sem mun einkenna líf þeirra sprettur.77
Áherslan á tengsl sagnanna við raunverulega atburði (hver svo sem trú ein-
stakra lesenda á sannleiksgildi þeirra var) dregur fram hlutverk þeirra sem
dæmasafna sem eigi að hjálpa lesendum að greina hvaða fyrirmyndir þeir
ættu að taka sér til eftirbreytni. Í nóvellu II.23, „The Duchesse of Malfi“,
ræðir sögumaður það hvernig bæði sögur og raunveruleiki sýni þá hættu
sem fylgi því að láta ungar stúlkur og ekkjur vera ógiftar: „Því bækur eru
uppfullar af þess háttar atburðum og geymslur fullar af dæmum af slíkum
stolnum og leyndum gjörðum að ekki er þörf á frekari sönnunum eða
staðfestingu á réttmæti málstaðarins.”78 Af þessu má ekki draga þá álykt-
un að Painter sé sér ekki meðvitaður um hættuna við að líta á sögur sem
einfaldan sannleik. Nóvella II.9, „A Gentlewoman of Hidrusa“, varpar
ókennilegu ljósi á hugmyndina um sannleika í sögum og notkun þeirra
sem dæmisagna. Mikill fjöldi frásagna lýsir því hvernig hjól Örlaganna
snýst og hefur til vegs og virðingar þá sem ganga í gegnum hremming-
ar en steypir að sama skapi þeim sem hafa lifað hamingjusömu lífi í ystu
myrkur án sjáanlegrar ástæðu. Í þessari nóvellu leiðir þetta til þess að kona
heldur því fram að ef maður sé hamingjusamur sé betra að svipta sig lífi
áður en Örlögin ná að refsa honum. Þessi saga er á írónískum nótum, en
boðskapurinn virðist vera sá að það að taka sögur sem sannleika geti leitt
til örvæntingar meðal þeirra sem hafa lifað hamingjuríku lífi. Erfitt er þó
að segja fyrir um hvort Painter hafi viljað slá einhvern varnagla með þess-
ari dæmisögu sinni um áhrifamátt sagnalistarinnar á líf fólks.
Að vísa til fornaldar
Í menningu sem var jafn upptekin af menningu fortíðar og sextánda öldin
á Englandi var eðlilegt að menn reyndu að gefa eigin verkum meira vægi
með því að vísa til klassískra verka fornaldar – veita þeim menningarlegt
auðmagn, svo notað sé hugtak Bourdieu. Þetta átti að koma í veg fyrir eða
svara mögulegri gagnrýni á hið nýja eða þýdda verk. Sá höfundur fornald-
ar sem helst var vísað til var Síseró, og í samræmi við það segir Painter:
77 Erasmus, The Education of a Christian Prince ritstj. Raymond Geuss, þýð. Neil M.
Cheshire og Michael J. Heath, Cambridge University Press, 1997, bls. 10.
78 Painter, The Second Tome of the Palace of Pleasure: fol. 172v; Vv3v.
HÖLL ÁNÆGJU OG GAGNSEMI