Peningamál - 01.11.2000, Síða 45

Peningamál - 01.11.2000, Síða 45
44 PENINGAMÁL 2000/4 að meðaltali á hverju binditímabili er að gera þeim kleift að nota innstæðu á bindireikningum sem högg- deyfi til að mæta sveiflum í lausafjárstöðu, sem ann- ars myndu valda vaxtasveiflum á millibankamark- aðnum. Hér á landi veldur fyrirkomulag innheimtu tekna ríkissjóðs, svo að dæmi sé tekið, verulegum sveiflum í lausafjárstöðu innlánsstofnana milli mán- aða. Ástæðan er sú að virðisaukaskattur er innheimt- ur á tveggja mánaða fresti (með gjalddaga 5. dag mán- aðar).15 Auk innheimtu ríkissjóðs geta fjölmargar aðrar ástæður legið að baki sveiflna í lausafjárstöðu. Bindihlutföllin eru tvö, annars vegar 1,5% fyrir ráðstöfunarfé þar sem upprunalegur binditími skuld- bindinganna er 1 ár eða lengri og hins 4% fyrir annað ráðstöfunarfé. Vextir bindiskyldu eru auglýstir og tilkynntir fyrirfram og liggja á milli vaxta viðskiptareikninga og daglána. Endurhverf viðskipti Eftir breytinguna 1998 fara endurhverf viðskipti Seðlabanka fram vikulega – á þriðjudögum – og eru í boði samningar til tveggja vikna. Í raun fer fram uppboð á endurhverfum samningum og tilkynnir Seðlabankinn fyrirfram hvort hann hyggst kaupa eða selja verðbréf á uppboðinu. Uppboðin geta auk þess verið breytileg eftir því hvort Seðlabankinn fastsetur þá ávöxtun sem um er að ræða eða fjárhæð útboðsins en þá ræðst ávöxtun viðskiptanna á uppboðinu. Í fyrra tilvikinu ræðst heildarfjárhæð samninganna af tilboðum lánastofnana. Sömu stofnanir hafa aðgang að uppboðum endurhverfra samninga og bindiskyld- an nær til og gildir reyndar sú regla um öll viðskipti lánastofnana við Seðlabankann. Fram til þessa hefur Seðlabankinn eingöngu notað þá aðferð að festa ávöxtun í uppboðunum. Kostur hennar er að bankinn sendir skýr skilaboð um vaxtastigið. Hin leiðin, þ.e. að takmarka fjárhæð samninga sem eru í boði, felur í sér að nokkur óvissa getur skapast um hver ávöxtun- in verður á uppboðinu og miklu skiptir að útboðsfjár- hæðin sé rétt áætluð til að vaxtaþróunin verði sú sem Seðlabankinn óskar. Í fljótu bragði kann að virðast nokkuð áhættusamt að láta heildarfjárhæð fyrir- greiðslu Seðlabankans ráðast af tilboðum lánastofn- ana en hafa ber í huga að bankinn reynir ekki að stýra peningamagni heldur skammtímavöxtum og mark- mið hans er að hafa áhrif á aðra vexti, gjaldeyris- hreyfingar, gengi og eftirspurn í hagkerfinu. Endan- legt markmið hans er síðan stöðugt verðlag. Fræði- lega skiptir ekki máli, sé spurn eftir fyrirgreiðslu skil- greint samband, hvort vextir eða fjárhæð samninga er fastsett. Það þýðir að spurn eftir grunnfé Seðlabank- ans ætti ekki að vera mismunandi eftir því hvort verðið eða magnið er ákveðið. Tilteknum vöxtum samsvarar ákveðin spurn og væri framboð samninga ákveðið ættu vextirnir að vera þeir sömu. Lokaorð Næsta verkefni á þessu sviði er að leysa Seðlabank- ann frá því að vera viðskiptavaki ríkisvíxla. Eins og þegar er nefnt eru nú í undirbúningi samningar á veg- um Lánasýslu ríkisins og markaðsaðila á Verðbréfa- þinginu um þátttöku þeirra í frumsölu ríkisvíxla og viðskiptavakt á eftirmarkaði. Þá munu skapast skil- yrði til þess að Seðlabankinn dragi sig til hlés. Það fyrirgreiðslukerfi sem Seðlabankinn kom á fót árið 1998 hefur reynst vel. Það virðist skila stefnu bankans í vaxtamálum til markaðsaðila með skýrum hætti og undanfarin tvö ár hafa óverðtryggð vaxta- kjör lánastofnana og peningamarkaðsvextir í megin- atriðum fylgt stýrivöxtum Seðlabankans. Þá hafa gjaldeyrisstraumar og gengi yfirleitt hreyfst með til- ætluðum hætti þegar Seðlabankinn hefur breytt vöxt- um sínum. Áhrif stýrivaxta bankans á spurn eftir út- lánum virðast hins vegar óvissari og koma fram með lengri töf. Því veldur að líkindum mikið vægi verð- tryggingar á lánamarkaðnum þar sem raunávöxtun verðtryggðra liða fylgir ekki stýrivöxtum bankans. Tilvísanir Már Guðmundsson og Yngvi Örn Kristinsson (1997), „Peningastefna á Íslandi á 10. áratugnum“, Fjármálatíðindi, 44, bls. 103-128.. Þórarinn G. Pétursson (1996), „Tímaróf vaxta og skammtímavaxtaspár“, Fjármálatíðindi, 43, bls. 169-183. Palle S. Andersen og Már Guðmundsson (1998), „Inflation and Disinflation in Iceland“, Working Papers, 1, Seðlabanki Íslands. Bjarni Bragi Jónsson (1998), „Verðtrygging lánsfjármagns og vaxtastefna á Íslandi“, sérrit 3, Seðlabanki Íslands. Ársskýrsla Seðlabanka Íslands 1998, bls. 20. 15. Binditímabilið var valið með það fyrir augum að jafna á milli tveggja tímabila þegar virðisaukaskattur fellur í gjalddaga þannig að helmingur binditímabilsins liði fram að gjalddaga skattsins og helmingur þess á eftir gjalddaga.
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103

x

Peningamál

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Peningamál
https://timarit.is/publication/1144

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.