Peningamál - 01.11.2000, Síða 64

PENINGAMÁL 2000/4 63
munu leiða til stofnunar ábyrgðarsjóðs vegna
uppgjörs ætti þetta ákvæði kjarnareglnanna að
vera uppfyllt. Í reglunum er einnig kveðið á um
sameiginlega ábyrgð á uppgjöri og skiptingu taps
ef einn eða fleiri aðilar verða ófærir um greiðslu
við lok uppgjörs og ætti það ákvæði að uppfylla
kröfur þessarar greinar.
Regla 6: Kröfur á seðlabanka
Uppgjör greiðslukerfa hérlendis fer fram í
Seðlabanka Íslands með „seðlabankafé“, þannig
að ljóst er að þetta skilyrði er uppfyllt.
Regla 7: Öryggi
Reiknistofa bankanna hefur komið sér upp „seli“
sem er varasetur með fullkomnum búnaði til að
taka við vinnslu ef aðalsetur bregst. Þetta ásamt
miklum kröfum um gæði, öryggi og frágang gera
það að verkum að sennilegt er að greiðslukerfi
Fjölgreiðslumiðlunar hf. uppfylli þær kröfur sem
settar eru fram í þessari reglu.
Regla 8: Hagnýtt og hagkvæmt
Þótt erfitt geti verið að meta það hversu hagnýtt
og hagkvæmt greiðslukerfi er má ætla að kerfi
Fjölgreiðslumiðlunar hf. uppfylli þetta skilyrði.
Gerður hefur verið samanburður á kostnaði banka
á þjónustu greiðslukerfa og kemur kerfið nokkuð
vel út úr þeim samanburði. Það getur einnig verið
mælikvarði á hagkvæmni kerfisins að þeir þátt-
takendur sem hér eru á markaði hafa ekki séð
ástæðu til að taka í notkun tilbúin erlend kerfi
sem til boða standa. Nákvæmra athugana er þó
þörf áður en óhætt er að fullyrða mikið um þetta
mál.
Regla 9: Jafnræði
Með stofnun Fjölgreiðslumiðlunar hf. var opnað
fyrir aðgang annarra innlánsstofnana að greiðslu-
kerfinu, hvort sem er þjónustu þess eða beinni
aðild að félaginu. Þetta er í samræmi við þá þróun
sem orðið hefur að undanförnu erlendis og við
þær kröfur sem Seðlabankinn mun gera í reglum
sínum.
Regla 10: Eðlilegir stjórnunarhættir
Vegna þess hve hagsmunir aðila eru tengdir
greiðslukerfi Fjölgreiðslumiðlunar hf. er líklegt
að þeir kappkosti að stjórnunarhættir séu eðlilegir
og viðeigandi. Hugsanlegt er þó að gera þurfi
formlegar kröfur um slíkt, t.d. opinbera birtingu
ársreikninga, birtingu á helstu ákvörðunum og
umfjöllun um álitaefni sem kunna að snúa að
öryggi greiðslukerfisins eða hagsmunum almenn-
ings.
Ábyrgðarsvið Seðlabankans
Seðlabanki Íslands mun þurfa að gera formlega
úttekt á kerfislega mikilvægum greiðslukerfum
og því hvort þau uppfylla kröfur kjarnareglnanna.
Á þessari stundu er óljóst hversu viðamikil slík
úttekt kann að verða en ekki er ósennilegt að
leitað verði fyrirmynda erlendis þegar að þessu
verki kemur. Þegar slíkri úttekt er lokið þarf
hugsanlega að endurskoða reglur og veita aðlög-
unartíma að þeim.
Seðlabankinn þarf einnig að móta formlega
stefnu sína í málum er varða greiðslukerfi og
setja sér markmið þar að lútandi. Væntanlega
mun einnig verða leitað fyrirmynda erlendis í
þessu efni og hugsanlegt er að breyta þurfi lögum
til að Seðlabankinn geti sinnt því hlutverki sem
fellur undir ábyrgðarsvið hans.
Lokaorð
Kjarnareglurnar, eins og þær líta nú út, eru jákvæðar
og munu vafalítið styðja vel að þeirri vinnu sem fram
mun fara á næstu árum á sviði greiðslukerfa. Lagðar
eru grundvallarreglur sem taka tillit til stærðar og
hagkvæmni án þess þó að gert sé upp á milli þeirra
kosta sem bjóðast í mismunandi útfærslum á
greiðslukerfum.
Heimildir
Core Principles for Systemically Important Payment Systems, part
I & II. BIS, 2000.