Peningamál - 01.11.2011, Qupperneq 9

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
1
•
4
9
Gert ráð fyrir að verðbólga nái hámarki í byrjun næsta árs
Verðbólga á þriðja fjórðungi ársins reyndist 5,3%, sem er 0,3 pró-
sentum minni verðbólga en spáð var í Peningamálum í ágúst. Líklega
má rekja hagstæðari verðbólguþróun í haust til þess að hrávöru- og
bensínverð lækkaði meira en spáð var og gengi krónunnar var heldur
sterkara. Áhrif af launahækkunum voru jafnframt heldur minni þar
sem þær komu seinna fram en áætlað var. Áfram er þó gert ráð fyrir
að verðbólga aukist og nái hámarki á fyrsta fjórðungi næsta árs í
6%. Samkvæmt spánni hjaðnar verðbólga nokkuð hratt þegar áhrif
tímabundinna kostnaðarþátta dvína. Gert er ráð fyrir að hún verði
komin í um 3% á seinni hluta næsta árs og í verðbólgumarkmiðið í
lok árs 2013.
Verðbólguhorfur út næsta ár hafa því heldur batnað frá því í
ágúst. Hagstæðari verðbólguhorfur það sem eftir lifir af árinu má
rekja til áhrifa minni verðbólgu við upphaf spátímans, sterkara gengis
krónunnar og heldur minni launahækkana en gert var ráð fyrir í ágúst.
Á næsta ári koma áhrif sterkara gengis krónunnar og minni innfluttrar
verðbólgu en búist var við í ágúst hins vegar sterkar fram en áhrif
minni slaka í þjóðarbúskapnum og meiri launahækkana vega léttar
á vogarskálunum. Verðbólguhorfur næstu missera hafa því skánað,
þótt verðbólga verði um tíma mikil og nokkuð yfir markmiði. Eins og
verðbólgan sjálf hafa verðbólguvæntingar einnig hækkað eftir því sem
liðið hefur á árið og eru þær enn nokkuð yfir verðbólgumarkmiðinu.
Nánar er fjallað um alþjóðlega verðlagsþróun í kafla II og um þróun
innlendrar verðbólgu og verðbólguvæntinga í kafla VIII.
Helstu óvissuþættir og fráviksdæmi
Grunnspáin endurspeglar mat á líklegustu framvindu efnahagsmála
næstu þrjú árin. Hún byggist á spám og forsendum fyrir þróun ytra
umhverfis íslensks þjóðarbúskapar og áhrif þeirrar þróunar á hann.
Spáin byggist einnig á mati á virkni einstakra markaða og því hvernig
peningastefnan miðlast út í efnahagslífið. Um alla þessa þætti ríkir
mikil óvissa, m.a. vegna þess að umfang fjármálakreppunnar á sér
fá fordæmi. Horfur um þróun efnahagsmála, hvort sem er innan-
lands eða alþjóðlega, gætu því hæglega breyst frá því sem gert er ráð
fyrir í grunnspánni. Hér á eftir eru taldir upp helstu óvissuþættirnir í
grunnspánni. Tveimur mikilvægum óvissuþáttum eru jafnframt gerð
skil með fráviksdæmum. Þau gefa nánari mynd af áhrifum mikilvægra
forsendna í grunnspánni á efnahagshorfur og samspili frávika og
peningastefnunnar.
Blikur á lofti í alþjóðlegum efnahagsmálum
Í grunnspánni er gert ráð fyrir að nokkuð hægi á alþjóðlegum hag-
vexti og vexti alþjóðaviðskipta á þessu og næsta ári þótt ekki komi
beinlínis til nýs efnahagssamdráttar í helstu iðnríkjum. Jafnframt er
búist við að alþjóðlegt olíu- og hrávöruverð hafi nokkurn veginn náð
lágmarki en að það hækki smám saman á ný með auknum alþjóð-
legum efnahagsumsvifum. Miðað við þessar forsendur verða áhrifin á
útflutning Íslendinga tiltölulega lítil. Áhrifin á þróun viðskiptakjara eru
þó meiri. Á heildina litið eru líkur á að þróun alþjóðlegra efnahags-
mála verði fremur til að bæta viðskiptakjörin þar sem lækkun olíu- og
Heimildir: Vinnumálastofnun, Seðlabanki Íslands.
Mynd I-11
Atvinnuleysi - samanburður við PM 2011/3
Árstíðarleiðrétt, % af mannafla
PM 2011/4
PM 2011/3
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
20142013201220112010200920082007
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Mynd I-12
Atvinna - samanburður við PM 2011/3
Breyting frá fyrra ári (%)
PM 2011/4
PM 2011/3
-14
-12
-10
-8
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
20142013201220112010200920082007
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Mynd I-13
Framleiðsluspenna -
samanburður við PM 2011/3
% af framleiðslugetu
PM 2011/4
PM 2011/3
-6
-5
-4
-3
-2
-1
0
1
2
3
4
20142013201220112010200920082007