Peningamál - 01.11.2011, Qupperneq 45

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
1
•
4
45
1. Sjá Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn (2011), Fiscal Monitor, apríl 2011.
sjóðum. Þetta er þrengri skilgreining en hefðbundið er, en venja er
að telja einnig til eigna aðrar peningalegar eignir að undanskildum
hlutabréfum, eignarhlutum og stofnfé. Sé það talið með verður hrein
skuldastaða hins opinbera betri en hér er lýst.
Samkvæmt grunnspá Seðlabankans lækka skuldir hins opinbera
frá og með næsta ári og er nú áætlað að vergar skuldir nemi um
90% af vergri landsframleiðslu árið 2014. Það er innan við einnar
prósentu frávik frá skuldahlutfalli samkvæmt spá sjöttu endurskoðunar
stjórnvalda og Alþjóðagjaldeyrissjóðsins. Þar vegast á annars vegar
lakari afkomuspá Seðlabankans og hins vegar að gengi krónunnar
hefur styrkst lítillega frá útgáfu síðustu spár Alþjóðagjaldeyrissjóðsins.
Niðurstaðan er eftir sem áður sú að uppsöfnuð áhrif af lakari afkomu-
spá á skuldastöðu hins opinbera nema rúmlega 7% af landsfram-
leiðslu.
Kostnaðarstig hér á landi, mælt í erlendri mynt, hefur lækkað
verulega. Þessi lækkun skilar sér í betri samkeppnisstöðu og styður við
útflutningsdrifinn hagvöxt (sjá kafla II). Það gefur aukið svigrúm til
að hækka nafnvirði landsframleiðslunnar og lækka þá um leið skulda-
hlutföll hins opinbera sem hlutfall af landsframleiðslu. Launakostnaður
á framleidda einingu hefur ekki lækkað að sama skapi hjá þeim
evruríkjum sem eiga í hvað mestum skuldavanda, þ.e.a.s. Portúgal,
Írlandi, Ítalíu, Spáni og Grikklandi. Það mun gera þeim erfiðara um vik
að lækka sín skuldahlutföll.
Skuldastaða Íslands í alþjóðlegu samhengi
Eins og áður hefur komið fram nema skuldir hins opinbera hér á
landi tæplega einni landsframleiðslu. Þetta eru svipaðar skuldir og í
ýmsum öðrum iðnríkjum eins og t.d. Bandaríkjunum, Belgíu, Írlandi og
Portúgal en nokkru lægri en í Grikklandi, Ítalíu og Japan. Eins og mynd
V-5 sýnir er einnig útlit fyrir að skuldastaðan batni frekar í alþjóðlegu
samhengi á næstu árum verði aðhaldsaðgerðum fylgt, þótt enn verði
skuldahlutfallið hátt.
Nauðsynlegur frumjöfnuður til að ná 60% skuldahlutfalli
Í nýlegri rannsókn Alþjóðagjaldeyrissjóðsins var lagt mat á nauðsyn-
lega breytingu í frumjöfnuði 30 ríkja (þ.m.t. Íslands) til að skuldahlut-
fall þeirra kæmist niður í 60% af landsframleiðslu árið 2030, að því
gefnu að viðsnúningurinn hefði átt sér stað fyrir árið 2020 (sjá mynd
V-6).1 Niðurstaðan fyrir Ísland er sú að ná þyrfti 2,2% afgangi á hag-
sveifluleiðréttum frumjöfnuði sem héldist stöðugur á árabilinu 2020 til
2030. Samkvæmt spá Seðlabankans verður hagsveifluleiðréttur frum-
jöfnuður árið 2014 tæplega 4% af vergri landsframleiðslu. Markmið
stjórnvalda og Alþjóðagjaldeyrissjóðsins er hins vegar að ná tæplega
5% hagsveifluleiðréttum afgangi af frumjöfnuði árið 2015. Haldist
slíkur afgangur á frumjöfnuði mun Ísland ná skuldahlutfalli sínu niður
í 60% af landsframleiðslu löngu fyrir árið 2030, sérstaklega þegar þess
er gætt að hluti nýrra skulda hins opinbera hefur verið nýttur til sjóðs-
myndunar til þess að mæta meðal annars væntanlegum gjalddögum
Mynd V-5
Vergar skuldir hins opinbera í ýmsum
iðnríkjum árin 2010 og 20161
% af VLF
1. Spár Alþjóðagjaldeyrissjóðsins fyrir árið 2016 eru sýndar
með rauðum punktum.
Heimildir: Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn, Seðlabanki Íslands.
0 50 100 150 200 250 300
Svíþjóð
Danmörk
Noregur
Bretland
Frakkland
Þýskaland
Ísland
Portúgal
Bandaríkin
Írland
Belgía
Ítalía
Grikkland
Japan
Frumjöfnuður (2010)
Hagsveifluleiðréttur frumjöfnuður 2020-2030
Mynd V-6
Hagsveifluleiðréttur frumjöfnuður sem þarf til
að ná skuldum niður fyrir 60% fyrir 2030
% af VLF
Heimild: Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn.
-30
-25
-20
-15
-10
-5
0
5
10
Po
rt
úg
al
Ja
pa
n
Ít
al
ía

Ír
la
nd
Ís
la
nd

G
rik
k-
la
nd
Be
lg
ía
Ba
nd
a-
rík
in