Peningamál - 01.11.2011, Blaðsíða 61

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
1
•
4
61
hafi verið erfitt að ná aftur tökum á verðbólgu eftir mikla aukningu,
einkum í kjölfar kostnaðarhækkunar eða gengislækkunar krónunnar.
Rannsóknir sýna einnig að óvenju algengt hafi verið að verðlagning
einstakrar vöru og þjónustu sé beintengd þróun almenns verðlags,
einkum meðal fyrirtækja sem verða ekki fyrir beinum áhrifum af
gengisbreytingum. Fyrirtæki sem eru viðkvæm fyrir sveiflum í gengi
krónunnar virðast einnig tregari til að lækka verð í kjölfar gengis-
hækkunar krónunnar sem endurspeglar m.a. að þau hafi efasemdir
um varanleika gengishækkunarinnar.6 Að því tilskildu að þessar niður-
stöður eigi einnig við um næstu framtíð kann hjöðnun verðbólgunnar
eftir aukningu hennar á þessu ári að verða hægari en ella.
Óvissa í báðar áttir
Í kjölfar mikillar verðbólgu og launahækkana á fyrri hluta þessa
árs er hætta á að verðbólga hafi tilhneigingu til að festast í sessi ef
verðbólguvæntingar haldast á núverandi stigi og ákvarðanir um laun
og verðlag taka mið af því. Óvíst er hins vegar hversu mikil verð-
bólgutregðan verður á næstunni að þessu leyti. Þá er töluverð óvissa
um hvort áhrif fyrrnefndra launahækkana séu að mestu komin fram
og einnig hvort þau verði þrálátari en hér er spáð. Miðað við umfang
launahækkananna er hætta á að í kjölfarið fylgi eitthvert launaskrið,
þótt slakinn í þjóðarbúskapnum ætti að vega þar á móti. Hins vegar
er nokkur óvissa um hve mikill slakinn er og hversu mikið hann heldur
aftur af undirliggjandi verðbólguþrýstingi. Verðbólgan gæti einnig
orðið minni en hér er spáð ef alþjóðahorfur versna frekar og lækkun
hrávöru- og olíuverðs á heimsmarkaði verður meiri en reiknað er
með í grunnspánni þar sem draga myndi úr innfluttum verðbólgu-
þrýstingi að svo miklu leyti sem gengi krónunnar gæfi ekki eftir. Í
ljósi mikils vægis húsnæðisliðarins í vísitölu neysluverðs er einnig stór
óvissuþáttur hvort húsnæðisverð haldi áfram að hækka og hver áhrif
aukins framboðs íbúðalána og batnandi fjármálalegra skilyrða heimila
verða á umsvif á markaðnum. Nánari umfjöllun um helstu óvissuþætti
er að finna í kafla I.
6. Þorvarður Tjörvi Ólafsson, Ásgerður Pétursdóttir og Karen Á. Vignisdóttir (2011), „Price
setting in turbulent times: Survey evidence from Icelandic firms“, Seðlabanki Íslands,
Working Paper nr. 54.
Breyting frá fyrra ári (%)
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Mynd VIII-10
Verðbólga án skattaáhrifa - samanburður
við PM 2011/3
PM 2011/4
PM 2011/3
Verðbólgumarkmið
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
2013201220112010200920082007 2014
Breyting frá fyrra ári (%)
1. Grunnspá Seðlabankans 4. ársfj. 2011 - 4. ársfj. 2014.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Mynd VIII-11
Verðbólga með og án skattaáhrifa
1. ársfj. 2007 - 4. ársfj. 20141
Verðbólga
Verðbólga án skattaáhrifa
Verðbólgumarkmið
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
2013201220112010200920082007 2014