Skírnir - 01.09.1993, Blaðsíða 129
SKÍRNIR
SKÍRNISLEIKUR OG FREYSMÁL
431
Málsgreinarnar sem lýsa ferðum Skírnis til og frá Jötunheim-
um þjóna takmörkuðum tilgangi; í báðum tilvikum gefur texti
sjálfs kvæðisins til kynna að ferðast sé frá einum stað til annars
(sjá Phillpotts 1920, 102-103). Þannig geymir málsgreinin milli
tíunda og ellefta erindis engar upplýsingar sem ekki koma fram í
þessum tveimur erindum. Er nokkur þörf á slíkri áréttingu?
Manni gæti þótt brýnni þörf á að hafa einhvers konar inngang
fyrir kvæðinu. Það er hins vegar athyglisvert að sá inngangur
Skírnismála sem varðveist hefur hermir ekki frá neinu sem ekki
kemur fram í kvæðinu sjálfu eða í Gylfaginningu.
Frásögnin í Gylfaginningu er svohljóðandi:
Gymir hét maðr, en kona hans Aurboða; hon var bergrisa ættar; dóttir
þeira var Gerðr, er allra kvinna var fegrst. Þat var einn dag, at Freyr bafði
gengit í Hliðskjálf ok sá of heima alla, en er hann leit í norðrætt, þá sá
hann á einum bæ mikit hús og fagrt, ok tilþess húss gekk kona, ok er hon
tók upp hpndunum og lauk hurð fyrir sér, þá lýsti af hpndum hennar
bæði í lopt ok á lpg og allir heimar birtusk af henni [sjá er. 6]; ok svá
hefndi honum þat mikillæti, er hann hafði sezk í þat et helga sæti, að
hann gekk í braut fullr af harmi. Ok er hann kom heim, mælti hann ekki;
ekki svaf hann, ekki drakk hann; engi þorði at krefja hann málsins. Þá lét
Njqrðr kalla til sín Skírni, skósvein Freys [...] (SnE, 37; skáletrun mín)
Inngangur Skírnismála er svohljóðandi:
Freyr, sonr Niarðar, hafði setzk í Hliðskiálf ok sá um heima alla. Hann
sá í iQtunheima, ok sá þar mey fagra, þá er hón gekk frá skála fqður síns
til skemmo. Þar af fekk hann hugsóttir miklar. Skírnir hét skósveinn
Freys. Niqrðr bað hann kveðia Frey máls. Þá mælti Skaði: (skáletrun
mín)
Benda má á að kvæðið sjálft segir ekkert um það hvernig
Freyr kom auga á Gerði og því síður er Hliðskjálf þar nefnd á
nafn. Óleyfileg notkun Freys á Hliðskjálf er þáttur í heimsenda-
lýsingu Snorra þar sem Frey er refsað fyrir að hafa sest í sæti Óð-
ins; glæpurinn leiðir óbeint til þess að Freyr glatar sverðinu sem
hann þarfnast sárlega í Ragnarökum (SnE, 37). I kvæðinu er aftur
á móti ekki látið að því liggja að Freyr glati sverði sínu endanlega