Skírnir - 01.09.1993, Blaðsíða 221

SKÍRNIR
SVEFNROF SÆFARANS
523
óorðins. Það liggur því nærri að segja sem svo að svonefndra tilvistar-
legra viðhorfa gæti nú meir í skáldskap Þorsteins en áður og jafnvel að
bæta því við að hann leiti að sama skapi minna á vit einhvers innra
draumaheims en hann hefur átt vanda til.
Hvað sem því líður fer ekki milli mála að Þorsteinn beinir huganum,
í Sœfaranum sofandi, að spurningum sem kallast mega heimspekilegar, ef
þá ekki verufræðilegar, og eru jafnt fornar sem nýjar. Það fer því vel á
því að einkunnarorð fyrsta bókarhlutans skuli sótt til eins frumherja
forngrískrar heimspeki, sjálfs Parmenídesar, og hljóða svo (í þýðingu
Eyjólfs K. Emilssonar): „Mig gildir einu hvaðan ég legg upp: ég kem
þangað aftur.“ Það eitt, að hér skuli vitnað í þessa setningu, og það ekki í
fyrsta skipti frá því hún var rituð fyrir hálfu þriðja árþúsundi, segir sitt
um sannleiksgildi hennar. Hitt er svo annað mál að mótrökin gegn henni
létu ekki á sér standa á sínum tíma, því færa mátti gild rök fyrir því að
hvorki væri sá sem kom aftur hinn sami og sá sem lagði upp, né heldur
væri staðurinn að öllu leyti hinn sami. Hugtakið endurtekning felur því í
sér vissa mótsögn, sem sé þá að eitthvað sé hið sama en þó annað. Þessi
mótsögn - ef menn vilja nefna hana svo - kemur fram í upphafskvæði
bókarinnar sem nefnist „Vorvísa" (leturbreytingar eru mínar):
Birtuseiður!
Hinn sami og lék um veginn
geðið, stundirnar,
annað vaknandi vor
Hið óvenjulega við vorljóð Þorsteins verður því það að sú tilfinning sem
vorkomunni fylgir og einhver hefur lýst með orðunum „allt er nú sem
orðið nýtt“ hefur vikið fyrir þeirri hugsun að allt sé gamalt eða endur-
tekning þess sem áður var. Vorið „í vor“ fer því ekki vor eitt saman,
heldur eru önnur og kannski jafnvel öll hin á dularfullan hátt með í för:
Hve mörg komu undan snjó
vorin það vor
Með þessu er Þorsteinn kominn á slóðir endurminningarinnar og
hann fetar þær áfram í fyrsta hluta bókarinnar af þremur. Gegn henni má
sín lítils líðandi stund sem birtist í því að
[...] Hér úti heyri ég í vél
sem mig grunar að hingað sé komin heit og móð
til að púa inn um gluggann minn
nýjustu fróðleikskornum allra sólna sögu!
(Sögur)