Skírnir - 01.09.1993, Blaðsíða 184

486
SIGURJÓN BALDUR HAFSTEINSSON
SKlRNIR
til mynd af sjálfum sér og réttlætti um leið yfirráð þeirra yfir
Austurlöndum.6 Þessi fræði fóru vitaskuld öll fram á bók þar til
fyrir skemmstu.
í annan stað er greining Postmans á nútímanum hæpin og skal
hér aftur vitnað til Fowles. í fyrsta lagi er það ekki rétt að ólæsi
fari vaxandi í Bandaríkjunum. Það hefur reyndar minnkað frá því
að öld sjónvarpsins gekk í garð. A síðustu 30 árum hefur hlutfall
ólæsra í Bandaríkjunum minnkað um helming á hverjum áratug,
úr 2.2% árið 1959 í 1% árið 1969 og þaðan í 0.5% árið 1979
(Fowles 1987:100). Þetta skiptir þá Postman og Sigurð kannski
ekki miklu. Þeir segja bara sem svo að fólk sé ekki eins fluglæst
og það var. Þetta er ekki heldur rétt. Bandaríska menntamála-
ráðuneytið (U.S. Department for Education) hefur frá árinu 1970
kannað einmitt þetta. Niðurstöðurnar eru þær að 13 ára og 17 ára
gömul börn í dag séu jafn fluglæs og jafnaldrar þeirra fyrir 20
árum á meðan 9 ára krakkar fá hærri einkunnir á stöðluðum lestr-
arprófum nú en jafnaldrar þeirra gerðu fyrir 20 árum (Fowles
1987:100). Hitt virðist ekki heldur rétt að Bandaríkjamenn lesi
minna en áður fyrr. Blaða- og bókaútgáfa stendur þar með meiri
blóma nú en fyrr og vex hraðar en verðbólga og fólksfjölgun geta
skýrt (Fowles 1987:101). Hún veltir bæði meiri peningum og hef-
ur fleira fólk í þjónustu sinni en áður. Og svona til að bæta gráu
ofan á svart sækja fleiri Bandaríkjamenn nú bókasöfn en áður,
koma oftar og taka fleiri bækur að láni (Fowles 1987:101).
En snúum okkur nú að þeim sviðum þar sem Postman gerir
of mikið úr áhrifum sjónvarpsins, það er að segja stjórnmálaum-
ræðu, gildi trúarbragða og fréttaflutningi. Stjórnmálafræðingar
hafa lengi rannsakað áhrif sjónvarpsins á það hvernig fólk ver at-
kvæði sínu í kosningum. Niðurstöður þeirra ganga í stórum
dráttum þvert á niðurstöður Postmans. Svo undarlegt sem það
kann að hljóma virðist sjónvarpið hafa lítil áhrif á úrslit kosninga.
George Comstock heldur því til dæmis fram í bók sinni Tele-
vision and human behavior (1978) að fólk horfi á sjónvarpsefni í
6 Sjá t.d. grein Gísla Pálssonar, „Hið íslamska bókmenntafélag" í Skími, 167
(vor 1993), um Kristnihald undir Jökli sem hliðstæða greiningu.