Skírnir - 01.09.1997, Blaðsíða 119

SKÍRNIR KLÆÐSKIPTINGAR í ÍSLENDINGASÖGUNUM
393
sér skylt að hefna vígsins vegna vensla við Galta, sem var systur-
sonur eiginkonu hans, og heldur ásamt mönnum sínum rakleiðis
til búðar föður Hermundar. Móðir Hermundar stendur í dyrun-
um og víkur því að Þorkeli að eitt sinn hafi hún borgið lífi hans.
Þorkell svarar að bragði og biður hana að ganga út úr búðinni svo
að hún þurfi ekki að horfa upp á son sinn drepinn. Hildur skilur
óðar hvað undir býr: „tók hon síðan búnaðinn af hpfði sér ok bjó
hann með, en settisk í rúm hans, at eigi gengi fleiri konur út en
ván var“ (45. kafli, bls. 123). Hallfrebar saga bætir því við að
faldurinn hafi gert honum kleift að sleppa: „Brandr var faldinn,
ok komsk hann svá út, ok hittisk hann eigi“ (10. kafli, 190).
Dæmin af Helga og Víglundi bera ekki með sér að konur og
kvenlegar athafnir hafi ekki notið virðingar, heldur má af þeim
ráða að hlutverk konunnar hafi þótt smánarlegt í höndum karl-
manns og vera til marks um bleyði hans og kvenleika
(Meulengracht Sorensen 1983: 24).13 Þegar konur klæddust karl-
mannsfötum öðluðust þær frelsi frá þeim skorðum sem kynferði
þeirra setti þeim, en fyrir karlmenn hafði það aftur á móti frelsis-
skerðingu og ærumissi í för með sér að klæðast kvenmannsfötum.
Þetta kemur skýrt fram í þeim kafla Laxdœla sögu sem fjallar um
skilnað Guðrúnar við Þorvald vegna kvenklæðnaðar hans. Þótt
það sé ekki sagt berum orðum má telja fullvíst að Guðrún hafi
gert hina illræmdu skyrtu og að Þorvaldur hafi gengið í henni.
Að sama skapi er sagan fámælt um sjálfan skilnaðinn. Þar er blátt
áfram greint frá því að Guðrún hafi sagt skilið við hann eftir
tveggja ára hjúskap og farið heim til Lauga og fengið helming fjár
þeirra í sinn hlut, en það hafði vaxið á þeim tíma. Þorvaldur virð-
ist ekki hafa reynt að endurheimta æru sína, að minnsta kosti er
ekki getið um slíkar tilraunir; hann hverfur úr lífi Guðrúnar og er
13 Þó segir Carol Clover (1993): „Fræðimenn, sem reyna að greina á milli kven-
leikans og kvengervingar karla með því að vísa til þess að hlutverk konunnar
hafi aðeins þótt auvirðilegt fyrir karlmenn og að konur og kvenlegt athæfi hafi
ekki sætt fyrirlitningu, eru á hálum ís því að langflestar heimildir benda til
þess að konur hafi ekki síður en karlar verið fyrirlitnar vegna kvenlegra eigin-
leika. Þær nutu þá og því aðeins aðdáunar - og þeirra var getið - þegar þær
sýndu af sér „stolt“ (en það orð er iðulega notað í nútímatúlkunum til að lýsa
herskárri sjálfsbjargarviðleitni þeirra)" (379).