Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1993, Síða 31

Sérkenni kristindómsins
fyrir guðlegan mátt; sigra fyrir nálægð hans og afskipti” (S.P.S, bls.
240).
Þegar Jesús ræðir um dóminn, (Mt. 25 o.v) þá er ekki fullljóst, hvort
hann telur sig munu dæma, eða ekki. Hann tala að vísu um að manns-
sonurinn mundi dæma, en víðast, ef ekki alls staðar, mun mega líta á það
sem líkingamál, sem Jesús notar, af því að það er samtíð hans kunnugt.
Aftur er það engum vafa bundið, að í skilningi frumkristninnar á Jesú
er allrík hugmyndin um nálæga endurkomu hans, til að dæma mennina.
Hjá Páli virðist í fyrstu hafa verið rík trú á komu Krists að honum lif-
andi, en síðar býst Páll ekki við að hann muni lifa hana. En allt um það
telur hann drottin vera í nánd (I.Þess. 4,15, Fil. l,21n, 4,5). í almennu
bréfunum er enn lifandi vonin um nálæga komu Krists, en þó sést þar
vottur þess, að mönnum þótti dragast, að Kristur birtist, og fundu ástæðu
til að skýra það með því, að enginn tími væri langur fyrir Guði (II. Pét.
3,4nn).
Bak við þessar hugmyndir felst sú skoðun, sem þegar hefur verið
minnst á, að Kristur væri upphafinn til dýrðar, og að hann ætti þátt með
Guði í stjórn heimsrásarinnar. Fylgjendur hans hafa þannig, á máli
algengra hugmynda þeirrar tíðar, gert sér grein fyrir þessari trú sinni á
framhaldandi starf hins einstæða guðssonar, sem lifað hafði og starfað
meðal þeirra í persónu Jesú frá Nasaret.
3. Kristfræði fornkirkjunnar og miðaldanna
Það yrði of langt mál í þessari ritgerð, að skýra nákvæmlega frá öllum
hinum kristfræðilegu deilum, sem átt hafa sér stað í kirkjunni frá önd-
verðu til vorra daga. En nokkra höfuðdrætti má greina, til að sýna, í
hverja átt þróunin gekk. Það má segja, að allar tilraunir manna til að
skýra fyrir sér Krist hafi snúist um það, að reyna að samræma þá tvo
höfuðþætti, er í persónu hans mættust: hina sögulegu staðreynd, að hann
lifði og starfaði sem maður, og hitt, að hann var frá því fyrsta og jafnan í
vitund lærisveina sinna meira en venjulegur maður. I þessari viðleitni má
svo greina tvö meginatriði. Annars vegar tilraunir manna til að skýra
sambandið milli Krists og Guðs,. hins vegar tilraunir til að skýra sam-
bandið milli þess guðlega, sem í honum bjó og hins mannlega.
1) Samband Krists og Guðs
Þegar kristnin tók að breiðast út meðal heiðinna þjóða, þá var eðlilegt, að
sú skoðun, að Jesús væri Messías gyðingaþjóðarinnar, hyrfi með öllu.
Hins vegar hélst sá meginkjarni þeirrar skoðunar, að Jesús væri guðlegur
sendiboði, kominn til að frelsa mennina frá syndum þeirra. Þetta var
þeim mun eðlilegra, sem trú á slíka guðlega meðalgangara var mjög
algeng í samsteyputrúarbrögðum þeirra tíma. Er sagt, að öll þau nöfn,
sem notuð voru um Krist, svo sem drottinn (kyrios), frelsari (sóter),
29