Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1993, Page 62

Bjöm Magnússon
nái fyllstum einstaklingsþroska. „Kenningin: „Deyja til að lifa” á heima í
kenningu kommúnista engu að síður en í kristinni kenningu; en það, sem
fórnin er færð og færð fyrir er hið tímanlega samfélag mannlegs ríkis”
(Temple bls. 47).
En manninn skortir ennþá mikið á það, að hafa náð því marki, sem
Guð hefur sett honum Meðal mannanna eru vondir og góðir, réttlátir og
ranglátir (Mt. 5,45, Mt. 12,35; 22,10). Og gagnvart Guði eru allir vondir
(Mt. 7,11). Jafnvel hjörtu lærisveinanna eru forhert (peporomene, Mk.
6,52; 8,17) sem virðist reyndar þýða sama sem skilningslaus (poróo =
render stupid, Strong: Greek Dictionary ofthe New Testament, bls. 63).
Guðsmynd mannsins er ákvörðun hans að verða bam Guðs í ríki Guðs,
eða þeir hæfileikar, sem þarf til þess að geta orðið það. Þannig skýrði
Schleiermacher hina gömlu kenningu kirkjunnar um hið upprunalega
syndlausa eðli mannsins, sem möguleika sem með manninum hafi búið frá
upphafi (sbr. Haering Dogm, 393n). Líkt er það, sem kemur fram hjá
Jóhs. Miiller, þar sem hann skýrir, hvað hann eigi við með „uppruna-
eðlinu”. „Upprunaeðlið er ekki veruleiki vor, heldur hinn huldi
sannleikur í oss. Það er hinn eilífi kjarni í oss, það, sem ekki er af þessum
heimi, og það gerir fyrst menn úr lífverum, þegar það mótast í oss. Ég á
við með upprunaeðli hina guðlegu hugsjón og ákvörðun mannsins, sem
liggur hulin eins og bundin orka og hæfileiki í hverjum, sem fæðist, og
bíður þess að vera gerð að veruleika” (Bergpredigt, 44nn) Þannig er
vöxturinn einn þáttur í eðli mannsins. Þrátt fyrir þessa skýru kenningu
Krists um guðlegt eðli mannsins, hafa þó oft komið upp stefnur innan
kristninnar, sem telja eðli mannsins gjörspillt. Er ein þeirra Barths-
stefnan, sem hefur náð æði mikilli útbreiðslu á síðustu árum. “Maðurinn
sem slíkur, einnig hinn trúhneigði maður, er í holdinu, þ.e. hugsun hans,
vilji, störf eru afdráttarlaust heimslegt og syndug, snúin frá Guði en að
dauðanum, og það því meir, því hemjulausari sem draumar hans eru um
guðdómleik sinn” (Barth, cit. Scharling 19). Eins og sést af þessu, byggir
Barth kenningu sína á kenningu Páls um syndaholdið, einhliða þó, því
Páll gekk ekki nærri eins langt í því að telja manninn seldan undir
syndina, eða a.m.k. hélt ekki síður fram guðlegu ætterni mannsins (Post.
17,28; I. Kor. 6,19. o.v). Auk þess hefur verið á það bent, að kenning
sína um syndaholdið hefur Páll ekki frá Kristi, heldur „talar þar
Platónistinn” (Inge: Ethics, 85). Engin kenning um gýörspillingu
mannlegs eðlis á nokkra stoð í kenningu Jesú. „Hið kristilega mat á
manninum talar hvorki um náttúrlega göfgi hans né gjörspillingu — það
sem það fullyrðir er að maðurinn geti frelsast. Maðurinn er skapaður
þannig í Guðs mynd, að eðli Guðs gat birst í mannlegu lífi Krists. Það er
sönnunin um hina miklu möguleika mannins” (Cave, bls. 111). Þrátt fyrir
það, þótt eðli mannsins sé í mörgu ófullkomið, þá er þó „hjá manninum
nokkuð, sem er í eðli sínu skylt hinu guðdómlega, nokkuð, sem vekur
bergmál þegar hinn guðdómlegi kærleiksvilji mætir manninum, nokkuð,
60