Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1993, Page 66

Bjöm Magnússon
er aðeins áhorfandi álengdar frá — alveg eins og í heimi efnishyggjunnar
þar sem alls enginn Guð er — það er ekkert sem getur blásið mannkyninu
í brjóst von um betri tíma, engin hvöt til siðlegra átaka” (Macnicol, 47).
Hversu miklu bjartari útsýn yfir lífið gefur trú kristindómsins á tilgang
mannsins á óendanlegum þroska í eilífu lífi!
Ekki verður komist hjá því að minnast stuttlega á þær hugmyndir, sem
menn hafa gert sér um líf mannsins eftir dauðann. Það er oft nefnt eilíft
líf, en ekki er það allskostar heppilegt, því það er of vítt að því leyti, að
samkvæmt kristilegri málvenju byrjar eilífa lífið fyrir líkamsdauðann, og
of þröngt að því leyti, að oft táknar það = guðsríkið, (sbr. Jóh. ) Hins
vegar segir orðið ódauðleiki ekkert um hina sérstöku, kristilegu hugmynd
um lífið eftir jarðlífið.
Það er raunar vafamál, hvort hægt er að tala um sérstaka, kristilega
hugmynd um framhaldslífið. Það má að vísu greina hana skýrt frá ýmsum
öðrum hugmyndum, eins og hugmyndum lægri trúarbragða um
skuggatilveru í undirheimum án siðferðilegrar aðgreiningar (Animis-
mus), og þeirri hugmynd, að lífið eftir dauðann sé ekki annað en
áframhald þessa jarðlífs, án frekari siðferðilegs þroska. En þær
hugmyndir, sem kristindómurinn tileinkaði sér um lífið eftir dauðann,
eru að mestu ef ekki öllu leyti mótaðar af hugmyndum síðgyðingsdómsins
um þá hluti (sérstaklega opinberunarstefnunnar), sem aftur munu vera af
persneskum rótum runnar. Jesús sjálfur var mjög fáorður um þá hluti, en
þar sem hann minnist á þá, virðist hann alveg halda skoðun samtíðar
sinnar um upprisu, dauðraríki og tvo staði, sælu og vansælu (Lk.
16,22nn). Þó er svo að sjá, sem hann hafi haft andlegri hugmyndir um
framhaldslífið en samtíðarmenn hans (Mk. 12,25), og í
Jóhannesarguðspjalli talar hann um, að í húsi föður síns séu mörg híbýli
(Jóh. 14,2). Það er Páll, með sinni gyðinglegu guðfræðimenntun, sem
verður til að móta fyrst hugmyndir kristninnar um framhaldslífið. Hann
hefur þó slitið sig frá gyðingdómnum í því, að hann heldur fram andlegri
upprisu, (I.Kor. 15,50) eins og hann hafði sjálfur séð Krist í andlegum
upprisulíkama, en Gyðingar gátu ekki hugsa sér líf án efnislíkama. En
einmitt í þessu atriði varð kenning hans að víkja í kirkjunni fyrir annarri
óandlegri, þar sem kirkjan leit svo á, að á dómsdegi myndu allir rísa upp
með líkömum sínum (upprisa holdsins). Annars er kenning kirkjunnar
um framhaldslífið óljós, og ekki laus við mótsagnir, þar sem talað er um
millibilsástand, er sálirnar lifi í þegar eftir dauðann, og einnig um
upprisu á dómsdegi. Er þar auðsjáanlega tilraun til að samræma almenna
trú mannkynsins um framhaldslíf, sem byggð er á reynslu hinna andlegu
hluta, og hina gömlu hugmynd gyðingdómsins um dómsdag.
Hið varanlega í þessum hugmyndum kristindómsins er það, að
maðurinn haldi áfram að lifa eftir líkamsdauðann (ódauðleiki sálarinnar),
að hin andlega tilvera sé allt eins raunveruleg og hin efnislega, og að
64