Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1993, Síða 132

Bjöm Magnússon
ber að nota auðinn af falslausri kænsku til að gera öðrum gott, og afla sér
þannig um leið vina, eins og óafvitandi, án þess að nokkuð skyggi á hinn
hreina tilgang, að verða öðrum að liði, fyrir eðlisnauðsyn þess, sem getur
engum sýnt annað en kærleik (Mt. 10,16, Lk. 16,lnn, einkum v. 8, þar
sem rétt er að þýða drottinn, en ekki húsbóndinn, og v.9; Mt. 6,3,
5,45nn). Hið hreina hugarfar útilokar ennfremur öfundina, hið illa auga,
sem lokar allan líkamann inni í myrkri (Mt. 6,22n). Sé tréð gott, er
ávöxtur þess góður, af ávöxtunum má því þekkja, hvort menn eru hæfir
til guðsríkisins, þar sem vilji Guðs fær hreina útrás í verkum þeirra, sem
sýna sig með því hin sönnu ættmenni Jesú, börn himneska föðurins (Mt.
12,33nn, 7,5nn, 21, Mk. 3,35). Auðurinn er hættulegur, því hann veldur
því, að menn tapa barnslega traustinu til Guðs, hinu hreina hugarfari
barnsins, og hreykjast upp í oftrausti til eigna sinna (Mk. 10,23nn, Lk.
12,16nn, 18,15nn).
3. Auðmýktin er hreinleiki, eins og hann kemur fram inn á við,
gagnvart manninum sjálfum. Sá, sem er fyllilega hreinskilinn við sjálfan
sig, hlýtur að vera auðmjúkur, því að hann finnur, að hann er ónýtur
þjónn, sem hefur gert það eitt, sem hann var skyldur að gera (Lk. 17,10).
Sæluboðanirnar eiga sérstaklega við hina auðmjúku. Hinir fátæku í anda
eru þeir, sem finna til óverðleika síns, eiga engin auðæfi, sem þeir geta
treyst, hvorki ytri né innri, og eru því óskiptir í trausti sínu til himneska
föðurins (Sbr. Mt. 6,24). „í mörgum sálmum og seinni tíma bókmenntum
Gyðinga af líku tæi er orðið „fátækir” einmitt haft um þá, sem næmir eru
fyrir áhrifum Guðs og vænta huggunar ísraels. Hitti Jesús þá málvenju
fyrir og tók hana úpp. Vér megur því ekki umsvifalaust láta oss koma
efnalega fátækt eina í hug, er orðið fátækir kemur fyrir í guðspjöllunum”
(Harnack: Krd. bls. 73). Allar hinar síðari sæluboðanir eru frekari
skýring á hinni fyrstu (sbr. Weinel: Theologie, bls. 45 og Johs. Múller:
Bergpredigt, bls. 45). Hinir fátæku (í anda), það em þeir, sem hungrar og
þyrstir eftir réttlætinu, ekki aðeins hjá öðrum, heldur einnig í eigin lífi
sínu og breytni, þeir, sem syrgja, og finna til tómsins yfir því, sem þeir
hafa misst, hinir hógværu, miskunnsömu, hjartahreinu, þeir, sem flytja
með sér frið, af því að þeir eru sjálfir móttækilegir fyrir friði Guðs, en
verða fyrir ofsóknum af hálfu þeirra, sem ekki fella sig við þeirra
undarlegu háttu, sem eru þó ekki annað en það, að þeir láta réttlæti Guðs
vera í sjálfum sér (Mt. 5,3-10). Jesús kallar til sín þá, sem erfiða undir
þungum byrðum (Mt. 11,25, sbr. 23,4), hina fátæku (Lk. 6,20),
tollheimtumennina og syndarana, blinda og halta, vanheila, skækjur og
Samverja, og telur þá standa nærri guðsríkinu og vera jafnvel til
fyrirmyndar fram yfir þjóna hinnar löghelguðu guðsdýrkunar (Mk.
2,15nn, Lk. 7,44nn, 14,21, 19,5nn, Mt. 21,31, Lk. 17,llnn, 10,30nn,
18,9nn). Það er fyrir það, að hjá þessum mönnum fann hann auðmýkt,
þeir fundu til fjarlægðar sinnar frá Guði og voru opnir fyrir boðskap
hans. Hið sama fann hann hjá bömunum, og bauð því lærisveinum sínum
að snúa við og verða eins og börnin, því að slíkra er guðsríkið (Mt.
18,lnn, Mk. 10,13nn). Þess vegna verður meiri gleði á himni yfir einum
130