Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1993, Blaðsíða 170

Bjöm Magnússon
En af því, sem sagt hefur verið um Jesú, sem hina einstæðu staðreynd
kristindómsins, má það ennfremur vera ljóst, að við boðun þessara
þriggja meginþátta hlýtur jafnan að vera byggt á honum, sem
frumheimild og fyrirmynd. Annars er ekki um kristindómsboðun að
ræða. Og hitt er jafnaugljóst, að sú boðun, sem byggir á boðskap hans,
hlýtur að gera þessum þrem þáttum jafnt undir höfði, ef hún vill vera
honum trú. Því þeir runnu saman í eina lífræna heild í lífi hans og
kenningu.
Ég mun nú ræða kristindómsboðunina meðal kristinna þjóða frá
þessum þrem sjónarmiðum, fyrst sem boðun orðsins, og verður þar
einkum átt við þekkingarhliðina; þá sem boðun trúarinnar, í þrengri
merkingu þess orðs; guðssamfélagsins; og loks boðun guðsríkisins, sem
hinnar siðferðilegu fullkomunar mannanna. En þó hljóta þessi sjónarmið
alltaf að renna hvert inn í annað, því að þau eru í rauninni aðeins
mismunandi hliðar á sömu heildinni, sem vér lítum á hverja fyrir sig, til
þess að hljóta síðan betra yfirlit yfir hana.
1) Boðun orðsins
a) Prédikun
1. Prédikun er ræða prestsins, sem starfandi þjóns kirkjunnar, frammi
fyrir söfnuði, sem deildar í allsherjar félagsskap kirkjunnar, um
fagnaðarboðskap Jesú Krists. „Hún á að prédika ákveðnum söfnuði
fagnaðarerindið á þann hátt, sem hið ákveðna augnablik krefst” (Schian,
Predigtlehre, bls. 24). Hún er því ekki fjarrænt tal um yfirskilvitlega
hluti, heldur á hún að gera tilkall til áheyrendanna, leiða fagnaðarboðskap
Krists inn í hið daglega líf þeirra. Hvenær, sem prédikarar hafa fallið frá
þessari kröfu, hefur boðskapur þeirra farið fram hjá söfnuðum þeirra, án
þess að festa þar djúpar rætur. Mestu ræðusnillingar hafa jafnan haldið
sig nærri lífinu, og flutt fagnaðarboðskapinn á máli þess. Hið sígilda
dæmi þess er Jesús sjálfur.
2. Til hvers á að prédika? Rætt hefur verið um fimmföld not
prédikunarinnar: að kenna hina réttu kenningu, mótmæla villukenningum,
hvetja, áminna og hugga. Allt þetta hefur rétt á sér, en ekki er þar með
sagt, að allt þurfi það að vera fólgið í einni og sömu prédikuninni. Hinar
þurru prédikanir rétttrúnaðartímabilsins lútherska sýna það, að ekki má
sníða prédikuninni allt of þröngan stakk, heldur verður tilefni hvers tíma
að ráða, hvað er höfuð-tilgangur hverrar prédikunar. Ein getur verið
fræðandi, önnur huggandi eða áminnandi o.s.frv, eftir því, sem þörf
hvers augnabliks krefur. Eingöngu ber að forðast dauða endurtekningu
og hjakk í sama farið, vera lifandi með í þörfum safnaðarins, og láta þær
kveikja þörfina í brjósti prédikarnas. „Prédikarinn á að tala, af því að
hann hefur eitthvað að segja söfnuðinum” (Schian: Predigtlehre, bls. 30).
Þörf safnaðarins á að kenna prédikaranum að flytja fagnaðarerindið á
þann hátt í hvert sinn, að hann uppfylli þörfina og söfnuðurinn megi
168